Tuesday, August 19, 2025

ඉහළ අහසේ කෙනෙක් ලෙඩ වුණොත් ?


ඉහළ අහසේ පැය එකොළහක ගුවන් ගමනක් අතර තුර " වෛද්යවරයෙක් ඉන්නවා නම් කරුණාකර අපේ ස්ටාෆ් එකේ අයට ඔබව හඳුන්වා දෙන්න" කියා ඇසුනේ අඩ නින්ද අතර තුරය....
ගුවන් සේවිකාවක වෙත ගොස් පැවසූයේ මා වෛද්යවරයෙක් බව ය. ඔවුන්ට මගේ ලියාපදිංචි විස්තර ID එකද ඕනෑ විය. හදිසි ප්රතිකාර මෙවලම් මල්ල අරින්න ලියාපදිංචිය ලත් වෛද්ය වරයෙක් උවමනාය. එසේ නැත්නම් ඔවුන් ළඟම ගුවන් තොටුපලක් වෙත ගොස් රෝගියා බාර දෙන්නේ ලු. හයේ හතරේ ඉලන්දාරියෙක් පොළොවේ දිගා වි ගුවන් යානා බඳට කකුල් දෙක තබාගෙන සිටි.
සිහි නැතිවී නොමැත. හිස කැරකෙන බවක් කියයි. යානාවට ආ වෙලාවේ ඉඳන් නිදාගත්තා මිසක කෑවෙත් බිව්වෙත් නැති බව කියයි.
දශකයක්ම වැඩ කළේ emergency හෙවත් හදිසි අවස්ථා මූණ ගැහෙන කායික රෝග , ප්රසව හා නාරි වේද සහ ළමා රෝග වාට්ටු තුළ ය. බොහෝ වෙලාවට රෝහල් වාට්ටුවට සහ හදිසි ප්රතිකාර ඒකකය සඳහා රාත්රිය පුරා Oncall සිටින්නේ තමන් පමණකි. සිහි නැතිවීම් ෆිට් එක වගේම සුළු හදිසි අවස්ථා ලේ දැන් දීමේ කඳවුරු තුළ දී ද මදි නොකියන්න සිදුවෙන නිසා හුරු පුරුදුය. හැම අවුරුද්දකම යාවත්කාලීන කරගන්නා දැනුම, වැඩමුළු නිසාද ප්රායෝගිකව මුහුණ දීමට සිදුවීම නිසා ද ඕනෙම හදිසි තත්ත්වයක් බලා කියා ගන්න හැකිය.
මුළු යානාවටම හිටියේ මා පමණි... මම දැන් ප්රජා වෛද්ය අංශයේ බවත් එහෙත් තත්ත්වය බලා යම් උදව්වක් විය හැකි බවත් පවසා එහි ගොස් අවශ්ය දෑ සිදු කළෙමි.
නාඩි, හෘදය, ඇස හිස ඇතුළු සියලු බේසික් පර්යේෂණ ටික කර ඉන්පසු අර අපිට පමණක් අරින්න පුළුවන් මෙවල්ම් පෙට්ටිය ඇර ප්රේශර් සීනි බලා. ප් රේශර් අඩුවී තිබුණු හෙයින් (90/50) නැගිටලා වතුර බොමු නැත්නම් තව අඩු වුනොතින් කැනියූලා දාලා iv දෙන්න වෙන බව කීවෙමි. එය සඳහා මෙහි අවකාශයක් නැති බව ද කීවෙමි. කොලුවා එකපාරක් වතුර බී නැවත ඇල වුනේය.... ටිකකින් හරි යාගෙන එන බව දැනිණි ඉදගෙන වතුර කෝප්ප දෙකක් ජුස් කෝප්පයක් බිව්වේය.
ටිකක් හරියාගෙන එද්දී ඔහුගේ විස්තර කීවේය. ස්තුති කළේය.
🔶 මිනිසුන් ගුවන් ගමන්වලදී ක්ලාන්ත වන්නේ ඇයි?
ක්ලාන්ත වීම ඇත්ත වශයෙන්ම ගුවන් යානයක වඩාත් පොදු හදිසි රෝගී තත්ත්වයක් බවයි කියන්නේ. එය වායු කුටියේ පීඩන වෙනස්කම් නිසා මොළයට ඔක්සිජන් අඩුවීම, දිගු වේලාවක් වාඩි වී සිටීමෙන් පසු ඉතා වේගයෙන් නැගී සිටීම නිසා හෝ, විජලනය වීම හෝ Vasovagal Syncope නමින් හඳුන්වන තත්වයක් නිසා විය හැක.
🔶 ගුවන් යානයකදී ක්ලාන්ත වීමෙන් වළක්වා ගැනීමට තවත් උපදෙස් කිහිපයක් මෙන්න:
ගුවන් ගමනට පෙර සහ අතරතුර හොඳින් ද්රාවණ ලබාගෙන විජලනය වීම වලක්වා ගන්න. මත්නොවන ද්රාවණ වීම වැදගත්.
නිසි කලට ආහාර සහ ඔබේ සුපුරුදු ඖෂධ තිබෙන්නේ නම් අරගන්න.
හැකි සෑම විටම නැගිට ඇවිදින්න පහසු ආසනයක වාඩි වන්න.නිතර නැගිට ඇවිදින්න.
ඔබේ පහළ පාදවල රුධිරය සංසරණය වීම සඳහා වාඩි වී සිටින විටද ව්යායාම කරන්න.
සැහැල්ලු ඇඳුම් අඳින්න.
අසනීපයක් දැනෙන පළමු සංඥාවේදී, ඇමතුම් බොත්තම ඔබා ඒ ගැන ගුවන් සේවක පිරිස දැනුවත් කරන්න.
ඔබේ ශරීරයේ සීනි මට්ටම ගැන සැලකිලිමත් වෙන්න. පැය ගණනාවක් යන ගුවන් ගමනක් නම් අනිවර්යයෙන්ම ආහාර ගන්න.
සීමාවාසික යේ පටන් අසීමිත රෝගී කන්දක් එක්ක වැඩ කළ , කායික රෝග වාට්ටුවක තනියම (එකම සීමාවාසික දොස්තර) මාස දෙකක් භාරව වැඩකටයුතු කළ කාලය මේ ලියන මොහොතේ මතක් විය. ඒ දුෂ්කර කාල අපිව වඩා සුපරික්ෂාකාරී වෛද්යවරුන් කළා නොවේද කියා සිතේ.
රෝගී වූ කෙනා පරීක්ෂා කර මා කී ආකාරයට උදව් උපකාර සත්කාර කරන්නට ගුවන් සේවා නිලධාරිනීයන් ද යුහුසුළු ව උදව් විය. ඔහුට බිස්නස් ක්ලාස් එකේ දිග ඇරපු ඇඳක සුව පහසු ලෙස ගමන් කළ හැකි විය. එ නිසා යාන්තම් ලෙඩ වූ කෙනාගේ තත්ත්වය හරි ගියේ ය. නිරුපද්රිතව ගමන නිම කළ අතර emergency landing අවශ්ය නොවීය.
ඉතින් දැන් මේ සිදුවීම සිදුවී කාලයක් ගෙවී ගොස් ඇති නිසා මතකය පිණිස ලියා තබමි.
මට මතකයි ...වෛද්ය ශිෂ්ය කාලයේ මම අහපු දෙයක් ..
"රෝගියා සහ ජීවිතය අතර තීරණාත්මක සාධකය ඔබ වෙන මොහොතක් ඒවි ! එනිසා හරියට ඉගෙන ගන්න ! " කියා.
ඒ මොහොත කොයි වෙලේ උදා වේවිද දන්නේ නෑ....
මේ එහෙම අවස්ථාවක්. ඔබ වෛද්යවරයෙක් නම් කඩපිලේද, මහ මගද නිවසෙද ගුවන්යානාවෙද කියා වෙනසක් නැත . මිනිසුන් ජීවත් කරන්න අත්යාවශ්ය මොහොතේ ඔබ ඒ දේ කළ යුතුම ය. මොකද ඔබ බැඳී ඉන්නවා ඕනෙම මොහොතක ජීවිත සුරකින්න.
මීට කලින් දිල්ලි ගුවන්තොටුපලේ දී transit පෝලිමේ ඉන්නකොට වලිප්පු ව ඇති වූ රෝගියෙක් මැනේජ් කළ හැටි සායනික සටහන් නොවේ පොතේ මා ලියා ඇත. එදා ගුවන් යානාවටම වෛද්යවරයෙකු ලෙස සෞඛ්ය සේවකයකුට හිටියේ මා පමණි.
මෙවර මේ ඔක්කොම ඉවර වෙලා incident form පුරවන්නත් වුණා. ඒවානම් අපිට පුරුදුයිනේ ... වෛද්යවරයෙක් ලෙස වැඩ කරන ඕනෑම මොහොතක ඉස්සෙල්ලා රෝගියා බේරාගෙන පසුව පුරවන්න ලිපි ලේඛන හෝ ඇඳ ඉහපත් තිබෙනවා. ලේ දන් දීමේ කඳවුරු වලත් මෙහෙම හදිසි අවස්ථා වුනෝතින් ඒ ගැන පුරවන්න ෆෝර්ම් තිබෙනවා. ඉතින් මෙවෙලේ මම ඒ පුරවපු ෆෝර්ම් එකෙන් කොපියක් මටත් ලැබෙනවා. ඒක තමා මේ අමුණා තියෙන්නේ. ලියූ කොටස් මකා දමා....
ඒවගේ මොහොතවල් වලදී ජීවිතය රැක ගැනීම සඳහා ඔබේ අධ්යාපනය සහ පුහුණුව හරි හැටි කරගන්න ! යාවත්කාලීන වෙන්න !
තමන්ගේ ආත්ම විශ්වාසය ගොඩ නංවා ගන්න.
පසුව ලියමි. (කමෙන්ට් එකකින්)
මං හිතන්නේ ඒ මොහොතවල් ඉදිරිපත් වීම තම තමන්ගේ කැමැත්ත. ඒවගේම තමා කේනෙක් තමන්ගේ වපසරිය capacity එකත් පැහැදිලිව කියන්න ඕනේ. මගේ මහාචාර්යවරිය මේ කතා අහලා කීවේ... එයා යන එනකොට එහෙම කතා කරානම් එයා එවෙලේ මොනා කරන්නද දන්නේ නෑ කියා...මොකද එයා වෛද්යවරියක වුණත් අවුරුදු තිස් ගානක්ම ප්රජා වෛද්ය අංශයේ විශ්වවිද්යාලයේ උගන්වන පර්යේෂණ කරන ඕවා නිසා ලෙඩ්ඩු බලලා ඉමර්ජන්සි මැනේජ් කරලා නැති නිසා. ඒකයි තමන්ගේ capacity එක තමන් දැනගන්න ඕනේ. මමත් මගේ ලෙවල් එකට හැකි දේවල් කළේ.
අනික මේ වෙලාවේ මොනවා හරි වුණොත් වගකීම සේරම අපි මත. එකත් එන added risk එකක්... ලංකාවේ වගේ තමා පණ බේරුවොත් දෙයියා. නැත්නම් අපේ මැනේජ් මන්ට් එක වුණත් ප්රශ්නකාරී වෙන්න පුළුවන්.
So volunteering is risky at times. It's a personal choice I guess.
වෛද්ය බෝධිනී සමරතුංග
( කොපි නොකරනු මැනවි ඒ වෙනුවට අවශ්ය නම් මේ ලින්ක් එක ශෙයා කරනු මැනවි)

Wednesday, August 13, 2025

ඩිජිටල් ආරක්ෂාව !




“ සමාජ ජාල ගෘප් එකක පොඩි ළමයින්ගේ පින්තූර දමමින්, ලිංගික ක්රියා කිරීම ගැන ෆැන්ටසයිස් කරමින් පෝස්ට් ලියනවා. අනේ ඒ දරුවෝ සමහරු ස්කූල් යුනිෆෝම් එකෙන්. සමහරු අවුරුදු දෙකේ තුනේ දරුවෝ. මේ ගෘප් එක පේජ් රිපෝට් කළාට හරිගියේ නෑ මේකට මොකක්ද කරන්න පුළුවන්.”
ඒ මීට අවුරුදු දෙක තුනකට කලින් විශ්ව විද්යාල තරුණියක් මා අමතා කියන සිත කම්පාවන සුළු පුවතකි. ළමා ආරක්ෂණය පිළිබඳව කටයුතු කරන බොහෝ පාර්ශව වල මැදිහත් වීමෙන් සයිබර් අපරාද පිළිබඳව කටයුතු කිරීම ඒ තරම් ප්රචලිත නොමැති කාලයක වුණත් ඔවුන් ඉක්මනින් ක්රියාත්මක වී මේ කටයුතු සිදු කළ පුද්ගලයින් අත් අඩංගුවට ගත් බව පුවත් මගින් පළ වී තිබුණි. මෙවැනි ක්රියා සිදු කරන සමාජ මාධ්ය ජාලා පිටු හෝ සමූහ වල පලවෙන පින්තූර බොහෝමයක් දෙමාපියන් හෝ වැඩිහිටියන් විසින් සමාජ මාධ්යයේ පළ කළ ඒවා ය. දැන් අවුරුදු ගණනාවකට පසුව මානව අයිතිවාසිකම් සහ අනෙකාගේ පුද්ගලිකත්වය ගැන විස්තර සහ තොරතුරු ඕනෑ තරම් ප්රචලිත කාලයක වුවද ආචාර ධර්ම හෝ මානව හිමිකම් ගැන අවබෝදයක් ලංකා සමාජයේ නැති බව පෙනේ. මේවන විට අප රටේ පාසැල් බොහෝමයක් සමාජ මාධ්ය අවකාශ තුළ පිටු හෝ සමූහ පවත්වාගෙන යනු දක්නට ලැබේ. ඒවායේ එම පාසැලේ දරුවන්ගේ පින්තූර පල කරනු දක්නට ලැබේ.
මේ ලියන මා වුවද මේ දේවල් ගැන දැනුවත් වුණේ මේ ගැන කටයුතු කරන සමාජ මාධ්ය ක්රියාකාරීන්ගේ අදහස් සහ යුරෝපා සමාජයේ පවතින නීති රීති ගැන දැනුවත් වූ පසුවය. රෝගී සත්කාරයේදී හෝ සමාජය දැනුවත් කරනා වැඩ කටයුතු වලදී තමන් උත්කර්ෂයට නංවාගැනීම පිණිස ඇතැම්විට අවට සිටින දරුවන් මිනිසුන් මේ අයගේ මුහුණු සහිත ජායාරූප අන්තර්ජාලය තුළ පලකරන විට මේ ගැන අවබෝදයෙන් ක්රියා කරන්නේ කවුරුන්ද ?
සමාජ මාධ්යවල දරුවන්ගේ ඡායාරූප පළ කිරීම ඉතා අවිහිංසක ක්රියාවක් ලෙස පෙනෙන නමුත් එය අවදානම් විය හැකි හේතු කිහිපයක් තිබේ. දරුවන්ගේ පින්තූර අන්තර්ජාලය හරහා බෙදා ගැනීමට පෙර අප දෙවරක් සිතිය යුත්තේ මන්ද යන්න නැවත ලියා දැනුවත් කළ යුතු බව සිතේ.
දරුවන්ගේ පෞද්ගලිකත්වය සහ කැමැත්ත යන මේ දේවල් ගැන සැලකිල්ලක් දැක්විය යුතුය. සමහර වැඩිහිටියන් පවා සිතන්නේ දරුවන්ගේ කැමැත්ත ලබා ගැන්ම ප්රමාණවත් බවය. එහෙත් දරුවෙකුට හෝ ඔවුන්ගේ භාරකරුවන්ට ඒ සඳහා කැමැත්ත ලබා දිය හැකි යැයි සිතුවද දරුවන් ඉගෙනුම ලබන පාසල් තුලදී වුවද දරුවන්ට ඔවුන්ගේ ඡායාරූප බෙදා ගැනීමට දැනුවත් කැමැත්ත ලබා දිය නොහැකි බවද රාජ්ය භාරකාරත්වය යටතේ පවතින ආයතන හෙවත් රෝහල්, රජයේ කාර්යාල හෝ පාසල් තුළ කිසිවෙකුගේ උවමනාවට ජායාරූපගත කිරීම හෝ පටිගත කිරීම සිදුකළ නොහැකි බවද අප දැනුවත් වීම වටී.
එමෙන්ම දෙමාපියන් හෝ වැඩිහිටියන් තමන්ගේ හෝ තමන්ගේ නොවන දරුවන්ගේ වුවද පින්තූර වීඩියෝ අන්තර්ජාලය තුළ බෙදා හැරියද අද හානිකර නොවන ලෙස පෙනෙන දේ මතු දිනක දරුවන්ව අපහසුතාවයට පත් කළ හැකිය. ඇතැම් විට ජීවිතයේ පසුකාලීනව ඔවුන්ට බලපෑ හැකිය. යමක් පොදු අවකාශවල බෙදා ගත් පසු, එය සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත්කිරීම පවා කළ නොහැක්කකි. වැඩිහිටි සමාජය දරුවන්ට සුරක්ෂිත එකක් බව එක හෙළා පැවසිය හැකි නොවේ. ඇතැම් විට අන්තර්ජාල හෝ සමාජ ජාල තුළ මේ දත්ත ගබඩා වන අතර ඒවා නාඳුනන පිරිස් වෙත නිරාවරණය විය හැකිය. ඇතැම් විට අවුරුදු ගණනාවකට පසුව වුවද ආගන්තුකයින් හට මෙම දත්ත වෙත ප්රවේශ විය හැකිය.
ඔබ විසින් එකතු කරන ජායාරූප හෝ වීඩියෝ අනිසි ලෙස භාගත කරගෙන නුසුදුසු ලෙස භාවිතා කළ හැක. මා ඉහත සඳහන් කළ පරිදි ඉතා පහත් පෙළේ අනිසි වෙබ් අඩවි ඒවා භාවිතා කළ හැක. කනගාටුවට කරුණක් නම්, දරුවන් කෙරෙහි කායික හිංසන සිදු කරන මිනිසුන් වෙත අන්තර්ජාලය ඔස්සෙ මේ ජායාරූප හෝ දරුවන් නිරාවරණය වන බව ය. ඇතැම් දරුවන් පසු කාලීනව, තම ජීවිත බොහෝ පිරිසක් වෙත නිරාවරණය වන බව හෝ සමාජ ජාලා තුළ අන්තර්ගතයක් බවට පත් කරන බව හැඟී දෙමාපියන් හෝ වැඩිහිටියන් සමඟ ගැටුම් ඇතිකරගත් පුවත් මා දැක ඇත. මෙය දරුවන්ගේ ආත්ම අභිමානය සහ පුද්ගලිකත්වයේ සීමාවන් උල්ලංඝනය කරන අතර අනන්යතාවය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ අවබෝධයට අනිසි ලෙස බලපානු ඇත.
ඇතැම් විට ඔබ සමාජ ජාලවල පළ කරන සමූහ පින්තූරවල සිටින දරුවන් සහ මිනිස්සුන් අපහසු, කරදරකාරී, භයානක පරිසරවලින් මිදී වෙනත් රටක රැකවරණය ලබා සැඟවී සිටින අය විය හැක. ඔබේ ක්රියාවෙන් ඔවුන්ගේ රහස්යභාවය අහෝසි විය හැක. ජීවත්වෙන ස්ථාන හෝ ගැවසෙන ස්ථාන ටැග් කිරීම මගින් ස්ථාන දත්ත අමුණා තිබිය හැකිය. විශේෂයෙන් ස්මාර්ට් ජංගම දුරකතනයකින් එවන් දෑ සිදුවේ. මෙහි භයානක බව වැඩිහිටියන් හට නොපෙනේ. එමඟින් නොදැනුවත්වම දරුවා ජීවත් වන පෙදෙස, පාසල හෝ සෙල්ලම් කරන ස්ථානය නාඳුනන පුද්ගලයින් වෙත හෙළිවෙනු ඇත. දරුවන් අනාරක්ෂිත කරන්නේ වැඩිහිටියන්ගේ මේ නොදැනුවත්භාවයයි.
එනිසා ඔබේ හෝ ඔබේ නොවන දරුවන්ගේ පින්තූර සමාජ මාධ්යවල දැමීමෙන් වලකින්න. ඔබේම දරුවන්ගේ වුණත් පුද්ගලිකත්වය ( privacy) සුරකින්න. පුද්ගලිකත්වය ගැන, මානව හිමිකම් ගැන ලංකාවේ නිසි අවබෝධයක් නොමැති වුවද වෙනත් බොහෝ රටවල වැඩිහිටි මෙන්ම ළමයින්ගේ පුද්ගලිකත්වය ආරක්ෂා කිරීම වෙනුවෙන් නීති රීති පවතී.
මේ තත්ත්වයම රෝගීන් ගැවසෙන රෝහල් තුළද දක්නට ලැබේ. ඇතැම්විට රෝගී සත්කාරය සිදුකරන අයුරු අවට අයෙක් වීඩියෝ කර සමාජ මාධ්ය තුළ දමනු පෙනේ. අවාසනාවට මේ දේ සෞඛ්ය සේවකයන් විසින් ද සිදු කරන බව දකින අතර රාජ්ය ආයතනයක් වන රෝහල් තුළ තුළ රෝගී සත්කාරය හෝ ඒ සිදු කරන දේ, රෝගීන් සමග ජායාරූප හෝ පටිගත කිරීම නීති විරෝධී කටයුත්තකි. ඒ එමගින් රෝගීන්ගේ මෙන්ම සෞඛ්ය සේවකයින්ගේද පුද්ගලිකත්වය ට හානි දායක වන නිසාය. සෞඛ්ය අමාත්යාංශය හෝ වෛද්ය සභාව රෝගීන් ගේ පුද්ගලිකත්වය මෙන්ම සෞඛ්ය සේවකයන්ගේ ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් මෙවැනි පටිගත කිරීම්වලට එරෙහිව නීති ක්රියාත්මක කළ යුතුය. එහෙත් ඇතැම් විට අධ්යාපනික දේ සඳහා රෝගීන් ගේ අවසරය ඇතිව වීඩියෝ රෙකෝඩ් කිරීම හෝ පින්තූර ගැනීම කෙරේ. එවිට එම දත්ත නෛතික රාමුවකට යටත් ව ලිඛිත අවසරය ලබා ගැන්ම සිදුවේ. රෝහල් ආශ්රිත පටිගත කිරීම් ප්රසිද්ධ මාධ්යවල පල කරද්දී ඒ සඳහා නීතිරීති සහ අවසර ගැනීමේ ක්රමවේද පවතී.
ලංකාවේ දරුවන්ගේ ආරක්ෂාව මෙන්ම ඕනෑම පුද්ගලයකුගේ ඩිජිටල් දත්තවල සුරක්ෂිතභාව්ය වෙනුවෙන් නොයෙකුත් නීති රීති පවතී (Personal Data Protection ACT No. 9, Computer crimes Act No. 24, Online safety act No.9 ). එමෙන්ම අධ්යාපන අමාත්යාංශය විසින් සමාජ මාධ්ය යෙදවුම් භාවිතය වෙනුවෙන් මාර්ගෝපදේශ ප්රමාණයක් ලිඛිතව 2024 නොවැම්බර් මස ඉදිරිපත් කළ බවද මතක් වේ.

දරුවන්ගේ සහභාගීත්වයෙන් තොරව වැඩිහිටියන් විසින් ඔවුන්ගේ අනාගත ඩිජිටල් පැවැත්ම හැඩගස්වමින් සිටිනු දක්නට ලැබෙන මේ කාලයේ දරුවන්ගේ පින්තූර හෝ වීඩියෝ ඩිජිටල් අවකාශ තුළ බෙදා ගනිද්දී ඒ සෑම ඡායාරූපයක්ම දරුවෙකුගේ ඩිජිටල් අනන්යතාවයට දායක වෙන බව මතක තබා ගත යුතුය. එසේ නිරාවරණය වීම ඔවුන් තෝරා නොගත් එකකි. අනාගතයේ මේ දත්ත කෙලෙස ඔවුන් කෙරෙහි බලපානු ඇතිදැයි ඔබ හෝ මා නොදන්නා නිසා මේ ගැන දැනුවත්වීම සහ පුද්ගලිකත්වය ආරක්ෂා කිරීම වටිනවා යැයි සිතේ.
වෛද්ය බෝධිනී සමරතුංග
Mawbima, 17/4/2025 පුවත්පතේ පල විය.

Tuesday, August 12, 2025

Some times the world finds you !


மருத்துவக் குறிப்புகள் அல்லாதவை
මරුත්තුවක් කුරිප්පුගල් අල්ලාදවෛ
Maruththuvak kurippugal allaadhavai
Tamil translation of my third book සායනික සටහන් නොවේ "None clinical prescriptions" translated by M.rishan Shareef published in India , Chennai by Vamsi Publications



📷 By Vaishnavi.

India reads my book ! ඉන්දියාවද කියවන සායනික සටහන් නොවේ.
Tamil translation of My third book "Sayanika Satahan Nove"
The book consist of 60 stories where medical facts are incorporated in story form. The stories not only bear medical problems but societal problems and highly sensitive issues that need to be addressed and discussed.
මා විසින් රචිත සායනික සටහන් නොවේ පොතේ දමිළ පරිවර්තනය, ශ්රී ලාංකික ලේඛක රිශාන් ෂරීෆ් විසින් පරිවර්තනය කර ඉන්දියාවේ පල කරන ලදී

மருத்துவக் குறிப்புகள் அல்லாதவை
මරුත්තුවක් කුරිප්පුගල් අල්ලාදවෛ
Maruththuvak kurippugal allaadhavai

අකුරු ලියන්නට ආ ගමනේ අතින් අල්ලා ඉහළට තල්ලු කරපූ මිනිසුන් අතර ගොඩක් මේ බ්ලොග් අවකාශයේත් ඉන්නවා .... මගේ ආදරය සහ ගෞරවය ඔයාලා හැමෝටම තියෙනවා. ඒ වගේම සෞඛ්ය සේවය තුළ නොයෙක් වැඩවලදී මා සමඟ වැඩ කළ, ප්රශ්න ඇතිවූ හැම වේලේම මා වෙනුවෙන් කතා කළ පෙනී සිටි වෘත්තිය සගයන් මෙහි ඉන්නවා. ඒ හැමෝටම ස්තූතියි.
මගේ සිංහල පොත ගත්තු අකුරක් ලියා පොත ප්රමෝට් කරපු හැම කෙනෙක්ම, මට වචනයක් ලියා මගේ පොත් ගැන කතා කළ ඒ හැමෝම ආදරෙන් මතක් කරනවා. You know who you are....
පොත මොනවගේද කියලා දැනගන්න හැකියි මගේ නමින් ඇති FB page එකේ සිංහල පොත කියැවූ සහෘදයින් ලියා ඇති අප්රමාණ විචාර සහ අදහස් සටහන් මඟින්.
බ්ලොග් සටහන් update කරන්න කාලෙකින් බැරි වුනා. මෙහි එන එක අඩුවුනා වගේම easternnotes.com කියලා මා සහ තවත් ලේඛකයන් ලියන සටහන් එකතු කරන්නට අවකාශයක් සකස් කරගත් නිසා. ඒත් මෑතක ලැබුණු නිවාඩුවේ බ්ලොග් පැත්තෙත් එන්න හිතුවා බොහෝ මතක් කිරීම් එක්ක.

සායනික සටහන් නොවේ සිංහල පොතේ දැන් යන්නේ තුන්වෙනි මුද්‍රණය. non fiction book එකක් මේ තරම් දුර තුන්වෙනි මුද්රණය දක්වා ඒවි කියන එක මට පුදුමයක්. ඒ පොත ප්‍රකාශනය කරන්නේ ග්‍රන්ථ පබ්ලිෂර්ස්, එහි අධිපති තනෝජා - දසුන්, දසුන් මල්ලී හමුවෙන්නෙත් ඈත අතීතයේ බ්ලොග් ලියන්න පටන් ගත් නිසා. බ්ලොග් ආයේ ලියන්න ආවෙත් අජිත් ධර්මකීර්ති අයියා මගේ අලුත් පොත ගැන ලියූ සටහන සහ දසුන් ෆේස් බුක් එකේ කළ මතක් කිරීමක් නිසා


පුරවැසි හෘද සාක්ෂිය...

 දූෂණ වංචා වලට එරෙහි වෙන්න වගේම ඒවායේ බලපෑමෙන් ඉවත්ව ඉන්න හෘද සාක්ෂියක් සහිත පුරවැසියන් නිර්මාණය වෙන්නේ කෙසේද ?

රජයේ සේවකයෝ අත්සනක් ගහන්න, ෆයිල් එකක් පාස් කරන්න ඉදිකිරීම් අනුමත කරන්න අල්ලස් ගන්න හැටි, ඒවා නොයෙක් ආකාරයෙන් ගන්න හැටි කොතෙකුත් ඇසෙනවා, ඒවා ප්රස්තුතය කරගත් චිත්රපටයේ එක් අවස්ථාවක ඉඩම් සම්බන්දයෙන් අනුමැතිය දෙන රජයේ නිලධාරිනියක්, තමන්ගේ ගෙදරට එලවළු එවන බෑග් එකේ දාලා ඒවා ලබාගෙන එද්දී අල්ලස් දූෂන වංචා වැටලීම් එකේ නිලධාරීන් ඇවිත් ඒ අල්ලස් මුදල් අල්ලා ගත්තම ඇය කියන්න ගන්නවා,
" මම ගත්තා කියන්න කොහෙද තියෙන්නෙ සාක්ෂි" කියලා එතකොට එන නිලධාරීන් පෙන්වනවා ඇයගේ දියණියම තමයි තමන්ගේ මව අල්ලස් ගන්නා හැටි දැකල ඒවා වීඩියෝ කර අල්ලස් හා දූෂන වංචා නිලධාරීන් වෙත ලබාදුන්නේ කියා.
මව දියණිය වෙත බැන වදිනවා..
"මේ මොන විනාසයක්ද ඔයා මොනවද දිනා ගන්න හදන්නේ. තමන්ගේ මව ගැන අනුකම්පාවක් ආදරයක් නැද්ද" කියල.
දුව කියනවා, "ආදරයක් ගෞරවයක් තියෙනවා අම්මා ඒකයි ඔයාව නිවැරදි කරන්නේ" කියලා
"මෙච්චර දවසක් මෙච්චර සල්ලි හම්බ කළේ මම ඔයාට, මටවත් සාරියක් හරියට ගන්නේ නැතිව මේ සියලු දේපල ඔයාට. " මේ වගේ දෙබසක් එහි කියන්නේ
ඒ දුව අහනව " මං ඔයාට හොරකම් කරන්න කිව්වාද මං වෙනුවෙන් අම්මේ? කිසිම දෙමාපියෙක් තමන්ගේ දරුවා වෙනුවෙන් රාජ්යය හොරා කන්න ඕනේ නෑ. දරුවන්ට අධ්යාපනය ලබා දෙන්න ඔවුන්ගේ සවියෙන් නැගී සිටින්න" කියලා
NO parent needs to rob a city for their child's well being ! Just educate the so that they stand on their own feet
එතකොට ඒ තාත්තා කියනවා. "මේ ඔක්කොම ඔයාගේ මංගල්ලෙ වෙනුවෙන් වියදම් කරන්නේ," කියල්ලා දින පහක මංගල ප්ලෑන් එක කියලා ඒ ආර් රහුමාන්ව සංගීතය සඳහා ගෙනෙන්නේ කියනවා.
ඒ දරුවා එවිට කියනවා " ඒ ආර් රහුමාන් ගේ සිංදු මං අයි ටියුන්ස් එකෙන් ඩවුන්ලෝඩ් කරගන්නම්. මගුලක් මනමාලයෙක් මංම හොයාගන්නම්" කියලා,
මේ කතාව එන්නේ ඉන්දියන් 2 කියන චිත්රපටියේ. ඒක netflix එකෙන් මේ දවස් වල බලන්න පුළුවන්.
ඉන්දියන් කියන මූවි එකෙන් පස්සේ ඉන්දියන් 2 කියලා ඒකෙම දිගුවක් ඇවිත් තියෙනවා. මේ කතාවේ දිගින් දිගටම පෙන්වන්නේ, දූෂිත සිස්ටම් එකේ, රාජ්ය සේවයේ නොයෙක් දූෂිත වැඩ. රාජ්ය සේවා තුළ corruption නොතිබුනානම් තවමත් දියුණුවෙමින් පවතින රටවල් බොහෝමයක ජනයාගේ ජීවන තත්තවය වගේම සමස්ථ රටේම මහජන බදු මුදලින් රටේ සම්පත් වලින් පාලනය වන ගොඩ නැගෙන අධ්යාපනය සෞඛ්යය, ප්රවාහනය, යටිතල පහසුකම්, නිවාස, විදුලිය නල ජලය වගේ මේ ගොඩක් පහසුකම් ඇති කරන්න තිබුනා නොවෙද ? කියා හිතෙනවා. ඒ වගේම මේ රටවල් මේ තැන්වලට පත් කරන්න මීට කලින් රට පාලනය කළ ලොකු පොඩි සැම දෙනා සම්මාදන් වෙලා තියෙනව නේද කියලා මතක් වුණා.
ඉන්දියාවේ ජන මනසට ආමන්ත්රණය කරන්න , අවශ්යම කාලයක අවශ්යම නිර්මාණ සකස් කිරීම ඒ නිර්මාණකරුවන්ගේ ගුණය පෙන්නා දෙනව කියලත් හිතුනා.
ජවාන් වලින් පස්සේ ජන මනසට ආමන්ත්රනය කරන ඒ වගේම චිත්රපටයක් වුනත් මෙහි ත් ප්රචන්ඩ ක්රියා අඩුවක් නෑ. ඒ ගැන නම් මගේ ප්රසාදයක් නෑ.
වෛද්ය බෝධිනී සමරතුංග


Saturday, July 19, 2025

බෙහෙත් නැති වෙනකොට


මම රජයේ වෛද්යවරියක ලෙස වැඩ කරන්න ගත්තු කාලයේ සිට අපට තිබුණු ප්රධානම අභියෝගයක් තමයි stocks නැති වෙන හරි එහෙම නැත්තං පිටින් ගන්න ඖෂධ තුන්ඩු ලිවීම කියන කාරණේ.
ඖෂධ නිකුත් කරන ස්ථානයෙන් ඒ කියන්නේ හොස්පිටල් එකේ ෆාමසියකින් අපිට එවනවා out of stock drug list එකක් ඒ කියන්නේ ගබඩාවේ නැති ඖෂධවල නම් ලැයිස්තුව. ඒත් අපි අවශ්ය සියලු ඖෂධ ලිව්වම ඒ තුණ්ඩුවේම අපට ආපිට එවනවා o/s ගහලා පිටින් ලියන්න ඕනේ ඖෂධ. එතකොට අපි ඒ ඖෂධ පිටින් ගෙනෙන්න තුණ්ඩුවක් රෝගියාට දෙන්න ඕනේ.
වෛද්යවරු ඒ ඖෂධය ලියන්නේ generic name එකෙන් ඒ කියන්නේ සාමාන්ය නමින්, ඒවා රෝහලෙන් පිට ෆාමසිවලි තියෙන්නේ brand names වලින් ඒ කියන්නේ කොම්පැණි වලින් දාපු නම් වලින්. ඒ කොම්පැණි නම් වලින් බෙහෙත් ලියන්න ආචාර්ය ධර්ම අනුව සහ මට මතක විදිහට සේනක බිබිලේ ඖෂධ ප්රතිපත්තිය අනුව තහනම්. ( වැරදි නම් නිවැරදි කරන්න )
උතුර යුද්ධය ඉවර වුණ කාලේ එහෙ වැඩ කරද්දි අපිට තිබුන ලොකුම බාධකය තමයි අපි generic name එකෙන් ලියල දෙන, ඒ කියන්නේ ඖෂධයේ සාමාන්ය නමින් ලියල දෙන ඖෂධය ගන්න රෝගීන් හෝ ඔවුන්ගේ නෑයින් ෆාමසියකට ගිය විට ඒ ෆාමසි එකේ ඖෂධවේදියා "යම් කොම්පැනියක බ්රෑන්ඩ්" එකක් ඔවුන් වෙත දෙන එක. මිනිසුන් බොහෝ විට නැවත ඇවිත් කියනවා ඔවුන්ට ඒ ඖෂධය මිලදී ගන්න අපහසුයි මිල අධිකයි කියලා. මිනිසුන්ට දැනුම අඩු නිසා ඔවුන් දන්නේ නැහැ ඔවුන් වෙත දෙන්නේ මිල අධිකම එකක්ද තව මිල අඩු ඒවා තියෙනවාද කියන එක. ඒකෙම spc එකේ ඒ කියන්නේ රාජ්ය ඖෂධ නීතිගත සංස්ථාවෙන් නිෂ්පාදනය වෙච්ච ඖෂධයක් ඉතා අඩු මිලට තියෙද්දි ඔවුන් වෙත දෙන්නේ පිටරටින් ආනයනික ඒ නමින්ම තියෙන ඖෂධ brand එකක් විය හැකියි.
මෙන්න මේ තත්ත්වය සමනය කරගන්න විදිහක් හොයන්නෙ කොහොමද ?
ෆාමසිකරුවාගේ / ඖෂධවේදියාගේ නිකුත් කිරීම ගණනය වෙනවා ද ?
බොහෝ වෙලාවට ඔවුන්ට අතේ තියෙන්නේ රුපියල් දෙසීයක් තුන්සීයක් නම් එහෙම මිල අධික brand වලින් ටැබ්ලට් දෙක තුනයි ගන්න පුළුවන්. ඔවුන් නැවතත් අප වෙත ඇවිත් කියනවා ටැබ්ලට් එකක් රුපියල් අසූවයි අපි කොහොමද දවස් පහකට මේක ගන්නෙ කියල. මේ උහතෝකෝටික ප්රශ්නය විසඳන්න අපට තිබුණේ එක විසඳුමයි. අපි ඔවුන්ට කියලා දෙනවා spc එකෙන් එම ඖෂධයම ඊට වඩා අඩු මුදලකට ලබාගන්න පුළුවන් බව. එතකොට අපි කියනවා ඔවුන්ට පිට ෆාමසියෙන් අඩුම මුදලට තියන එක ලබාගන්න කියලා.
මේ කතාව මගේ පස්සෙන් එන්න පොතෙන් මම සාකච්ජා කරලා තියෙනවා. සායනික සටහන් නොවේ පොතේත් තීරු ලිපියක්ම තියෙනවා "මේ බෙහෙත නැද්ද?" කියලා.
ඒ වගේම මිනිස්සු අතර තියෙනවා විශ්වාසයක් පිටරටින් ගෙන්නන බෙහෙත් හොඳයි කියලා.
ඒ කාලේ මේ ප්රශ්නෙ එක්ක නොසෑහෙන්න කලබල කරදර ඇතිවුණා. මේ මිනිසුන්ට ඔවුන්ගේ ආර්ථික තත්ත්වයට ගැලපෙන්න ඖෂධයක් ලබා ගන්න එක පුදුම අරගලයක්. සමහර විට අපි ඉන්ටර්න් වෛද්යවරු අපි අතරෙන් සල්ලි එකතුකරලා දුන්නා බෙහෙත් ගන්න.
රැස කොලම් එක ලියන කාලේ මම මේ ගැන පුවත්පත්වලට ලිව්වා මේ ප්රශ්නෙ ගැන අපි රජකාරි මට්ටමින් කතා කරා.
නමුත් මෑතක් වෙනකම් පිටින් ගේන්න ඖෂධයක් ලියල දෙන එක සාමාන්ය නමින් generic name එකෙන් ලියු විට ප්රශ්නයක් නොවෙනවා කියලා තමයි අපි විශ්වාස කළේ.
නමුත් ප්රශ්නය වෙන පැත්තකට යොමු වෙන බව මෑතක සිට පෙනෙනවා. තමන්ගේ ළබැඳියාවන් සහ සැබඳියාවන් ඇති තැන්වලට ඖෂධ කොම්පැණි වලට මිනිසුන් යොමු කරන එක හෝ ඒ තැන්වලින් දේවල් ලබාගන්න එක කොයි තරම් වැරදිද කියලා අපි මේ ප්රශ්නෙදි දැක්කා.
වෛද්ය ආචාර ධර්ම තුලින් අපට මේ දේවල් කියලා දෙනවා. මහාචාර්ය සේනක බිබිලේ නම් අසහාය වෛද්යවරයා තමන්ගේ රාජකාරි ජීවිතයම කැපකළේ මිනිසුන්ට සහනයක් ගෙන එන්න ඖෂධ මිල ගණන් පාලනය කරන්න. අපේ රටේ ඖෂධ ප්රතිපත්තිය බිහිවෙන්නේ එලෙසයි. රෝගී සත්කාරය කියන්නේ ඉතා උතුම් දෙයක් ලෙස අතීතයේ ඉඳන් සැලකුව නිසා, දෙවියන්ට පස්සේ මිනිස්සුන්ට ජීවිතය දෙන්න පවා පුළුවන් කෙනෙක් ලෙස ඇතැම් ආගම් ධර්මවලදී විශ්වාස කළ නිසා තමයි වෛද්යවරයා දේවත්වයෙන් සැලකුවේ. නමුත් අද පවතින චින්තනයේ වෙනස්කම් නිසා දේශපාලනික වෙනස්කම් නිසා සමාජය තුළ වෛද්යවරුන් කෙරෙහි නොයෙක් අවලාද අපහාස එකිනෙකා කෙරෙහි කියන්න කරන්න මිනිස්සු හරි ඉක්මනට පෙලඹෙනවා.
මේ ප්රශ්න දිගින් දිගටම ඇදෙනකොට මේකෙන් බැටකන්නේ මහජනයා.
දැන් මං ඉන්න රටේ බෙහෙත් දෙන හැටි කියන්නම්...
වෛද්යවරයා සියල්ල ලියන්නේ පරිගණකයේ සිස්ටම් එකේ. එතකොට ඒ ලියන ඖෂධ නියම කරන තුණ්ඩුව හෙවත් prescription එක රටේ සියලුම ෆාමසි වලට access තියෙනවා. මේ රටේ හතු පිපෙන්නා වගේ ඕනේ ඕනේ ලෙස ෆාමසි පවත්වාගෙන යන්න බෑ. ඒ සඳහා අවසර ලත් පුද්ගලික ඖෂධ ජාල කිහිපයක් සහ ඒවායේ branches තියෙන්නේ. මෙන්න මේ ශාඛා ඇතැම්විට පවතින්නේ පුද්ගලික අයිතිය යටතේ ඒ කියන්නේ ඒ නගරයේ ඉන්න ඖෂධවේදීන්ගේ අයිතිය යට තේ.
මෙහෙ ඖෂධයක් නියම කළාම අපි ඒ රෝහලේ තියෙන ෆයමසියෙන් හරි ඕනෙම තැනක තියෙන එකට ගිහින් අපේ හැඳුනුම්පත් අංකය දුන්නම ඒ බෙහෙත අපට නිකුත් කරනවා. මෙහිදී සහන මිලකට මිසක් නොමිලේ දෙන්නේ දරුවන්ගේ සහ විශ්රාමිකයන්ගේ බෙහෙත් පමණයි. මිල ගණන් අධික බෙහෙත් රජයෙන් සහනයක් දෙනවා. රජයෙන් සහන මිලක් නියම කර තියෙනවා.
මේ එනිසා රෝගියාගේ අතට ලබා දෙන කඩදාසි හෝ ලියන තුන්ඩු නැති බැවින් එම බෙහෙත් තුන්ඩු නැවත අවබාවිතාව හෝ ෆාමසි අයියාගෙන් සෙමට බඩ දැවිල්ලට කියලා ඔහේ බෙහෙත් අර ගැනිල්ලක් නෑ.
එහෙම නියමයක් නැතිව සාමාන්යයෙන් බහුල සුළු අසනීප සඳහා ගන්න පුළුවන් බෙහෙත් බොහොමයක් මෙහෙත් තියෙනවා. ලංකාවේ වගේ antibiotics නම් මලාට ගන්න බෑ prescription එකක් නැතිව. මේවා මෙහෙම වෙනකොට පාරදෘශ්ය බව නිසා ඖෂධ අවභාවිතය වැළකෙනවා. එතකොට හිතුමතේට ඖෂධ නිකුත් කරන්න බෑ.
මට මතකයි මම උතුරුකොණේ මනෝවෛද්ය අංශයේ වැඩ කරද්දී, මානසික රෝග වලට දෙන ඖෂධ මත් වෙන්න ලබාගෙන තිබුණු තරුණ පිරිස් නිසා නගරයේ ඖෂධ සැල් පිරික්සා මෙහෙයුමක් පවා දියත් කළා. Prescription එකක් මගින් පමණක් ලබා ගත හැකි එවන් ඖෂධ පවා ගිනි ගණන් වලට තරුණයන්ට විකුණා තිබුණු බව ඇසුණා.
මේවා නවත්වන්න නම් මේ ජාලයේ සියලුම තැන් නිසි ලෙස කළමනාකරණය විය යුතුයි. වෛද්යවරයා ලියන තුණ්ඩුව විතරක් regulate කරලා වැඩක් නෑ. සියලුම ෆාමසි digital prescription එකකට යටත් වෙන විදිහට කළ යුතුයි.
මෙන්න මේ දේ පැහැදිලි කරන්නයි මෙච්චර ලීවේ !
මට හිතෙනවා මෙහිදී ම අපිට ලංකාවේ සෞඛ්ය සේවය හැටියට කරන්න පුළුවන් තවත් හොඳම විසඳුමක් තමයි digital දත්ත පෙන්වන පද්ධතියකින් සමන්විත ඖෂධ නිකුත් කිරීම් හෝ ගබඩා කිරීමේ ක්රමවේදයක් සකස් කිරීම. ඒක රජයේ රෝහල් වලටත් පහසුවක්. එතකොට ඒ නැති ඖෂධ යම් තැනක නොමැති නම් වෙන රෝහලකින් ඒවා අඩුවෙන් පාවිච්චි වනව නම් හෝ මාස කිහිපයකින් කල් ඉකුත්වෙනවානම් හෝ එවන් තැනකින් ගෙන්වා ඒ නැති ඖෂධ අඩුව පියවන්න පුළුවන්. ඔබ නොදන්නවා වුණා මේ හුවමාරු ක්රමය සාකච්ජා කර ක්රියාවට නැංවීම සිදු කළා පසුගිය අරගල සමයේ ඖෂධ හිඟ වෙද්දී. අපේ වෛද්ය සමූහ තුළ මේ වැඩේ කතා කෙරුනා.
මේ වගේ digital real time data පද්ධතියක්, එවකට බලපිටිය ලේ බැංකුවේ වැඩ කරපු වෛද්යවරයෙක් වෙන Dr. Pushpika de Silva විසින් හදලා ලේ බැංකු පද්ධතිය තුළ ස්ථාපිත කරලා ක්රියාත්මක කරා ඇත්තටම රියල් ටයිම් ඩේටා පෙන්නන්න ගත්තහම, අඩුව මග හරින්න වගේම නාස්තිය වලක්වාගන්න හැකියි. මොකද ඒ දේවල් කාර්යක්ෂමව පාවිච්චි කරන්න අවශ්ය දත්ත ලබාදෙනවා. එතකොට ඒ ක්රමයෙන් හදිසි අවස්ථා වලදී සූදානම් වීම සහ ඉදිරිය සඳහා ප්ලෑන් කරන එක උනත් හරියට කරන්න පුළුවන්. අවශ්ය ඖෂධ ඊළඟ අවුරුදු වලට ලබාගන්න දකින ලොකුම අවුලක් තමයි අපේ රටේ ෂධ පද්ධතිය ඖෂධ බෙදා හැරීම් ගබඩා මේ හැමදේම පාරදෘශ්ය ලෙස සකස් වෙලා නැති එක.
දැං තියනවද දන්නේ නැහැ. නමුත් අපි වැඩ කරපු කාලවල ඒවා තිබුණේ නෑ . මට මතකයි ඖෂධ ඉතාම අඩුවෙලා රටේ නැතිවෙලා පිටරට වලින් ආධාර ලෙස ඖෂධ ලැබෙන කාලයේදී මේ මෑතක සමහර ප්රාදේශීය ඉස්පිරිතාලවල පාවිච්චි නොවෙන බෙහෙත් තිබුණා. වෛද්යවරු තමන්ගේම පණිවුඩ ක්රමයක් හරහා සිස්ටම් එකකට කතාබහ කරගෙන ඒවා හුවමාරු කරා. ඒ වගේ දෙයක් කරන්න පුළුවන් එහෙම හැමෝටම පෙනෙන සිස්ටම් එකක් තියෙනවනම්. බොහෝ ඉස්පිරිතාලවල අන්තර්ජාලය සහ පරිගණක පහසුකම් තියෙනවා. මට හිතෙන්නේ මේ වගේ දෙයක් කරන්න පුළුවන් නම් ඒක ඉතාමත් වටිනවා.
පල්ලෙහා කවිය ඒ ඉන්ටර් න් කාලේ අත්දැකීම් නිසා ලියවුණේ.... මේක මනුපුර සක්මන පොතෙත් පල වුණා.



ඉහත ලියවිල්ලේ වැරද්දක් තියෙනවානම් කාරුණිකව පෙන්වා දෙන්න.
වෛද්ය බෝධිනී සමරතුංග