මූත්‍රා මැනීමේ මහා වැඩමුළුව !

ඇඳක් ඇඳක් ගානේ වෙද නළාවත් එල්ලගෙන යනකොට ඒ ඇඳන් පාමුල පුටුවකට බර වෙලා ඔළුව ගහගෙන ඇඳ විට්ටමේ, බුදුවෙන්න පාරමී දම් පුරන බෝසත් අම්මලා, නිදි මරාගෙන දරුවන් කරේ එල්ලගෙන ,
"තවම හොඳ නෑ ඩොක්ටර්"
"ඇයි දන්නෙ නෑ උණ එන්නේ, "
ඒවගේ කතා කියන්නේ බොහොම කණගාටුවෙන්. ඉතින් එකවරක් නොව සිය වරක් උනත් එන එන දොස්තරගෙන් නර්ස් නෝනෙක්ගෙන් එකම දේ අහන්නේ හිත සැහැල්ලු කරගන්න වෙන්නත් ඇති.  වාට්ටුව වටේ ඇඳෙන් ඇඳට යද්දී,  මගේ කරේ නළාවේ පැටලිලා    එකතුවෙන දුක් කඳුළු සෝ සුසුම් , හිතට ගෙන එන්නේ බරක්
ඩෙංගු රෝගීන් ගණනෙහි අඩුවක් දකින්න තිබුනත්, නේවාසිකව තවමත් ඩෙංගු ඇන්ටිජන් පොසිටිව් ඒවගේම නෙගටිව් වුනත් ප්ලේට්ලට් අඩුවෙන පිරිසක් තවම එනවා , ප්‍රතිකාර ගන්නවා.
කළින් තිබුනු අමුතුම ආකාරයේ රෝගීන් උතුරා යෑමක් දැන්නම් පෙනෙන්නට නෑ.
ඔය අතරේ, මම රෑ වැඩ සඳහා වාට්ටුවට පැමිනෙද්දිම මිස් කෙනෙක් කීවේ..
"ඩොක්ටර් අන්න අර අහවල් ඇඳේ බබා පැය තුනක්ටම මූත්‍රා මිලි ලීටර් 25 දාලා තියෙන්නේ" කියලයි...

ඔන්න ඉතින් ෆයිල් එක අරන් පසුගිය සටහන් බලද්දී තේරුණ දෙයක් තමයි, මේ දරුවා ඊට කළින් සෑම පැය තුනකටම වරක් සීයකට වඩා මූත්‍රා දමා තිබෙන බව.
මේවගේ එකපාරම අඩුවීම් තමා භයානක.
කෝකටත් පෙර උගත් පාඩම් ඇති නිසා
එක පාරක් පැය තුනක්ම ගියේ මිලි මීටර් නමයයි කීව අම්මෙක් නිසා අපේ හදවත් නවතින්න ගිහින් මොකුත් කරන්න කලින් " කෝ මනින කප් එක " කියලා ඒක බලද්දී, මිලි ලීටර් 9 කියා අවුන්ස 9ක් පෙන්නුවා කප් එක පිරෙන්න එතකොට චූ ගිහින්.
ඔන්න ඔහොම වැඩ කරන අම්මලා ඉන්න නිසා, අපිට එයාලා මූත්‍රා මනින කප් එක ඉල්ලගෙන හොයාගෙන බලන්නත් වෙනවා. ඔව් අර මූත්‍රා මනින කප් එක, සිරින්ජ් එක.... එක සැරයක් කිලෝ 40 කියලා ගහපු සිරින්ජරයක් නිසා 40 ඒවා 7 දැම්මා කීව බබෙක් ගැන, ඒකත් කලබල වෙන්න කලින් ඔය සිරින්ජරෙ පෙන්වන්න කීව නිසා යන්තම් කරදර වෙන්න කලින් සිද්ධිය බේරුම් කර ගත්තා.

හැබැයි ඊයේ අම්මා නම් එක හෙලා කියා හිටියා. හරියට මැන්න බව.
මායි මිසුයි යනවා ඇඳ ළඟට... "කෝ දෙන්න කෝප්පේ" අම්මා කෝප්පේ දෙනවා...
මට පේනවා අවසාන අගය ලෙස අඩියට පොඩ්ඩක් උඩින් සටහන් වෙන්නේ 100 ml ඒ කියන්නේ මිලි ලීටර් 100 ඊට පස්සෙ 150 , 200 ඔහොම වැඩි වෙමින් යන්නේ ඉහළට යනකම්... දැන් මට පුදුම අම්මා කොහොමද 25 ml  මැන්නේ කියලා.
"කෝ අම්මේ මිලි ලීටර් 25 සලකුණ"
අම්මා අන්දුන් කුන්දුන්... "අනේ මට ඇස් පේන්නෙ නෑ, පුතා තමයි කීවේ 25 කියලා" ඔන්න බළලා මල්ලෙන් එළියට පනිනවා.
දරුවා නිදි..  මේ අවුරුදු 12 විතර වෙන ඔය අපිව නුරුස්සන සෙට් එකේ පොඩ්ඩෙක්.
මම කතා කරලා අහනවා, "පුතේ කොහොමද ඔයා විසිපහක් කීවේ..."
"අනේ මං දන්නෑ.. මට හිතිච්ච ගානක් කිවා" ඔන්න දරුවාගේ උත්තරේ
එහෙම කියලා චක් චුක් ගාලා මෙන්න මේ පැංචා ආයෙම බුදි.
දැන් අම්මා ඔරවගෙන ඉන්නවා අපි දිහා.
"අම්මේ මොකද කරන්නේ , මේ දරුවට ඩෙංගු ( ඇන්ටිජන් පොසිටිව්) එතකොට මේ දරුවාගේ මූත්‍රා මනින එකයි දියර හරියට දෙන එකයි තමයි ඔයා කරන්න ඕනෙ. "
"කෝ බලමු මනින ඒවා ලියන කොළ "
ඒකත් බලද්දී හොඳටම ලියලා තිබ්බට මට තේරුනා මේ අම්මට එහෙම විශේෂ වැටහීමක් මේ කරන වැඩේ ගැන නැති බව.
"ඇයි මේ වැඩිපුර දීලා" මම අහද්දී උත්තරේ වුනේ
"බොනකොට වමනෙ ගියා එනිසා මම ආයෙත් වැඩිපුර ප්‍රමාණයක් දුන්නා" කියලයි.
"වමනේ ගියොත් අපිට කියන්න ඕනෙ, එහෙම ඔයාට ඕනෙ විදිහට පොවන්න බෑ" මම පැහැදිලි කළා.
"ඇයි මේ උණ බහින්නේ නැත්තේ"
මම මේ මුත්‍රා ප්‍රශ්නෙ විසඳන්න හදද්දී අම්මා වෙන වෙන ඒවා අහනවා මග අරින්න ප්‍රශ්නෙන්.

"දැන් අම්මේ ඔයාට කළින් හිටපු ඩොක්ටත් ලොකු මැඩමුත් මේවා පැහැදිලි කළා, ඔන්න ඩොක්ටර් අර ඩොක්ටර් මාලිත් මෙයාට පැයක් විතර අඬගහලා පැහැදිලි කළා" මිස් මට කියනවා.

"අම්මේ මේ කරන දේ හරියට කරන්න කියන්නේ අපි හොයන බලන නිසා නෙමේ. ඔයාගේ දරුවා කරදරයක් නැතිව ලෙඩ හොඳ වුනොත් ඒක ඔයාගේ සැනසීම. මේ දේවල් කරන්නේ අපිව සනසන්න නෙමේ "

අපි කළේ මිලි ලීටර් 10 සිරින්ජරේ ගානේ මේ අම්මට දෙන එක, අල්ලපු ඇඳේ ඉන්න ආච්චියෙක් , එයාවත් චෙක් කරා නිකමට , අනේ එයාගෙ කෝප්පෙත් 100 ml වල්ට වඩා අඩුවෙන් මනින්න බෑ. ඒ පාර එයාටත් ඔන්න කියලා දුන්නා.
ඊළඟට ආයෙම ඒ පොත බලද්දී, එක පාරම බොන්න දුන්නු ගාන වෙනස් කරලා. මම එහෙම කරෙත් නැති නිසා බලද්දී, ළමයගෙ අම්මා, ආච්චිට බබා බලන්න බාර දෙද්දී වරද්දලා කියලා කියලයි තේරුනේ.
"අනේ පුතේ මට 40 ml  තැන පේන්නෙ නෑ " කියමින් මං ළඟට ආයෙම ආවා කෝප්පේ උස්සගෙන, ඒපාර වෝඩ් රවුන්ඩ් එක පැත්තක තියලා, ටිපෙක්ස් එකක් ගෙන්නගෙන මෙයාලට සලකුණු කරලා දුන්නා " අපිම ආයේ මේ ප්‍රමාණ වෙනස් කරනකම් මෙහෙම තමා" කියලා.

ඊළඟට මම දහයට ඇවිත් බලනවා. කෝ අර බබාගේ පැයෙන් පැය මැන්නද කියලා
"අම්මේ පහුගිය පැයේ කීයක් දැම්මද ?"
"සිරින්ජරෙන් තුනක් "
ආ ඒකියන්නේ 30 ml මම ගණන් හදා ගන්නවා.
"ඊළඟ පැයේ ? "
"දැම්මේ නෑ, මැන්නෙ නෑ, කෝ මට කීවේ නෑනේ"
ඉතින් මට පොළොවේ පස් කන්න හිතුනා, මෙච්චර පැය භාගෙටත් වඩා වෙහෙසිලා...
අම්මේ ඔයාට කරන්න තියෙන්නේ වැඩ දෙකයි. දැන් බබාට මූත්‍රා අඩු නිසා අපි සියළු දියර ජාති සේලයින් එකෙන් දෙනවා. එනිසා බොන්න දෙන්න එපා ! මූත්‍රා හරියට පැයෙන් පැය මැනිලා කියන්න" මම ඇඟිලි දෙකක් ඔසවලා ඇයට පෙන්නමින් කීවා. ඒත් මෙයා පැය තුනක් යද්දි ඔන්න මැනලාම නෑ.

"හා දැන් දාන්න මේ පැයේ බලමු" මම කීවා.
ඔන්න අම්මා ටිකකින් එනවා.  "කොච්චරක් තිබ්බද ?"
"සිරින්ජර 3යි පොඩ්ඩයි"
"කෝ ගේන්න සිරින්ජරේ, ඉතින් ඔය පොඩ්ඩ මනින්නනේ සිරින්ජරේ දුන්නේ"
අම්මා මට සිරින්ජරේ දික් කරමින්, දෙකේ ස්ළකුණ පෙන්වයි." ඇයට කියවා ගන්න බැරි බව දැන් මට වැටහේ. අහෝ මම විඳි දුකක් !
"ඩොක්ටර් ඔයාගේ කට ගලක උලාගත්තනම් හොඳයි කියලා හිතුනා නේද ?" වාට්ටුවේ මිස්කෙනෙක් අසයි.
අප වෙත එන බොහෝ මව්වරුන් මෙවැනි අඩු ආදායම් ලාභී පවුල් වල හරි හමන් ඉගෙනුමක් ලැබූ අය නොවේ. ඔවුන් කියන දේවල් ඒ අයුරින්ම ගත්තා නම් මේ දරුවන්ට එක්කෝ අපි වැඩිපුර දියර දී අමාරුකරගෙනය, නැත්නම් අඩුවෙන් දියර දී විජලනය කරගෙනය.
මේ ලංකා අහස යට ආණ්ඩුවේ ඉස්පිරිතාලෙක වැඩකරනවා යනු විටෙක අප, නඩුකාර උන්නාන්සෙලාය, විටෙක ගණිත ගුරුවරුන් ය. විටෙක පෝෂණවේදීන් ය. විටෙක පවුල් ආරවුල් විසඳන අයවලුන් ය. ඇඳුම් සපයන්නෝය, සෙල්ලම් බඩු සපයන්නෝ ය. මදුරු දැල් ගෙන එන්න ආධාර සොයන්නවුන් ය. මිතුරන් සමග එකතුවී වාට්ටු පේන්ට් කරන පේන්ට් බාස්සුනැහැලාය.

කොටින්ම වාට්ටුවේ හෝ රෝහලේ කුදු මහත් අඩු පාඩුකම් පෙනෙද්දී දෑස් පියන් අපේ වැඩේ විතරක් කරගෙන පාඩුවේ ඉන්නට බැරි බැරියාව ඇති අය ය. එහෙම අයට මේවායේ කරන්නට වැඩ ඕනෑ තරම් ය.

මේ සියලු සංවේදනා විටෙක වෙහෙසක් ය. මතක් කරද්දී සැනසෙන්නට කරුණු ඕනෑ තරම් ය !

ලීකිං ලීකිං - ඩෙංගු කතා

"ඩොක්ටර් ඔයා අන්න අර ඇඳයි මේ ඇඳයි බලලා ඉන්න... ඉක්මනින්." උදෑසනම වාට්ටුවෙ වෝඩ් රවුන්ඩ් කරන්න හදද්දිම මිසීගෙන් නියෝගයක්. එවෙලෙම බලපු pcv එක ඉහළ අගයක් ඇවිත්. ඒකියන්නේ රුධිරයේ තරල සහ සෛල අතර ප්‍රතිශතය.

දරුවගේ අත් තරමක සීතලක් දැනෙනවා ඒත් ඔහු හරි පහසුවෙන් ඉන්නවා. ඇහුවට අමාරුවක් නෑලු . බඩ පොඩ්ඩක් රිදෙනවා. හැබැයි තේරෙනවා පරීක්ෂා කරද්දී නාඩි වැටෙන්නෙත් අඩුවෙන් බව. මූලික සොය බැලීම් පරීක්ෂන සියල්ල බැලූ විට ටක්කෙටම හිතුනේ "ලීකින්" කියලා. ඩෙංගු රක්තපාත උණ තත්වයේදී , රුධිර නාල වල ඇති තරල ඉන් පිටතට ගලා යෑම අපි ලීකිං කියා හඳුන්වනවා. ඒකට හේතුව රුධිර පට්ටිකා අඩු වීම නොවේ. රුධිරයේ ඇති සයිටොකයින් සහ රුධිර පට්ටිකා සක්‍රීය කරන සාධකය නම් දේවල් යැයි හොයාගෙන තියෙනවා ( cytokines, platelet activating factor)

"කෝ ඉක්මනින් ස්කෑන් එක ගේන්න." මොකද කළින් රෑ හිටපු වෛද්‍යවරයා ස්කෑන් එකේ ලීකිං නොමැති බව හඳුනාගෙන තිබුනා. ස්කෑන් එකෙත් ලීකිං ඇති බව පෙන්නුම් කළා. මෙහෙම දේවල් සැනින් හඳුනා ගත හැක්කේ පැයෙන් පැය, මූත්‍රා මනිමින්, පැය හතරකට හෝ හයකට වරක් pcv අගය කරමින් මේ අය බොහොම කිට්ටුවෙන් පරීක්ෂා කරමින් පවතින නිසා. එසැනින් ක්‍රියාත්මක කර තරල නාලිකා වල රඳවාගන්න රුධිර පීඩනය හොඳින් පවත්වාගන්න අවශ්‍ය දේවල් කළ යුතුයි.

දැන් මෙහෙම ඒවා වෙනකොට ඒ අම්මලාත් කලබල වෙනවා. මම එහෙම නිසාම ඩෙංගු අසාධ්‍ය තත්වයේ අය ඉන්නා කොටසේ අම්මලා සියළු දෙනාට, රක්තපාත තත්වය හඳුනා ගන්න හැටි මෙහෙමයි කියලා, ඔය උඩ සඳහන් කළ විස්තර හා සමාන විස්තර කියා පෑවා.

අම්මලාගේ කාර් යය නියම කරන දියර ප්‍රමාණ මැන මැන දෙන එක, මූත්‍රා මැනලා කියන එක.

ඒත් අම්මලා අහන්නෙම ප්ලේට්ලට් ගැන !

දවල් දෙකට, රෑ දහයට අප වෙත එන දැනුම් දීම පොදුය "බඩ දනවා !"

බබාට කැව්වද උදේට කෑවද රෑට කෑව ද ? ඕවා ඇහුවම කියන්නේම.

දරුවා කන්න බෑ කියනවා

අප්පිරියා කරනවා

ඕක් ගානවා

එනිසා කවලාම නෑ. ඉතින් බඩ පපුව දන්නේ නැත්නම් පුදුමයි

"අම්මලා ඉන්නේ කවා ගන්න. මට කරන්න පුළුවන් සේලයින් දෙන එක ඩෙක්ස්ට්‍රෝස් දෙන එක. ඒවා දීල කෑම නැවැත්තුවොත් දරුවගේ බඩට හොඳක් වෙන්නෙ නෑ... ගැස්ට්‍රයිටිස් හැදිලා තව අමාරු වෙනවා මිසක. අනික වෛරස් උණ හොඳ වෙන්න ඇඟෙන්ම ප්‍රතිශක්තිය ඇතිකරගන්න ඕනෙ. ඉතින් ඇඟට ශක්තිය ඕනේ. කෑවොත් ඉක්මනින් ගෙදර යන්න පුළුවන්" කියලා මම ඔවුන්ට කියනවා

ඒත් අම්මලා අහන්නේම ගස්ලබු කොළ ඉස්ම දෙන හැටි, මතුරපු තැඹිලි දෙන හැටි, ඩෙංගු හොඳ වෙන කැඳක් දෙන හැටි.
ඒත් ඔය තෙල් බෙහෙත් කට්ටිය කියන්නෙම, රෝහලට යන්න ඇඩ්මිට් වෙන්න. ඊටපස්සෙ ඇවිත් අපෙනුත් බෙහෙත් ගන්න, අර වෛද්‍යවරු කරන ඒවා කරන්න දීලා මේ තෙලත් ගා ගන්න කියලයි !

ඇඩ්මිට් වෙද්දිම තරල රුධිර නාලිකා වලින් එළියට ගිහින් උදර කුහරය උරස් කුහර ආදී තැන් වල පිරිලා... සේලයින්, ඩෙක්ස්ට්‍රෑන් ඇල්බියුමින් දීලා පැය 48 ක්‍රිටිකල් පීරියඩ් එකෙන් පස්සෙ පොඩි එවුන් හිනා වෙලා ඉන්න හැටි දකින එක තරම් සතුටක් තවත් නෑ.
Vascular leaking, bone marrow suppresion වැනි දේවල් ගූගල් කරලවත් කියවගන්න.

කියන්නේ පදනමක් ඇතිව.
විශ්ව විද්‍යාල උපාධිදාරී ආයුර්වේද වෛද්‍යවරුගෙන් ලැබෙන පිළිතුර මේ අපේ ක්‍රමය සමානයි මොකද එයාලා මිනිස් ශරීරය ගැන විද්‍යාත්මක කරුණු කාරනා ඉගෙන ගත් අය නේ.
ඇත්තටම විජ්ජාව තියෙන්නේ ක්‍රිටිකල් වෙලාව හඳුනා ගන්න එකෙයි. ඒ වෙලාවේ හරියට දියර මැන මැන දෙන එකෙයි මුත්‍රා පිටවීම මනින එකෙයි.

"අනේ මට කලන්තේ කීව පැංචිගේ ඇඳ ළඟට ඊයේ නම් අපි කීප ගමනක් දිව්වා. එයා ඇස් තදින් වහගෙන හොඳින් හුස්ම ගන්නවා. ඩෙංගු නේ එනිසා පැයෙන් පැය පරීක්ෂා කරමින් මොනිටර් කරනවා. දැන් මේ තුන් වෙනි පාර අපි දුවගෙන ආපු. මට නම් ෂුවර් මේක මේ අපිව අන්දවාගන්න කරන වැඩක් කියලා. සමහර විට මෙහෙම දරුවොත් ඉන්නවා... "ඇත්තටම කලන්තෙ නම් ඇස් අරින්න ඕනෙ ඔන්න" ඔහොම කීවම, ඇස් අරිනවා. අනේ අපෙ පොඩි උන් !
දැන් ඔන්න හොඳටම කලන්තෙ කීව කෙල්ල නැගිටලා ඊළඟ මිනිත්තුවේ කකුලක් පිට කකුලක් දාගෙන හාන්සි වෙලා මිදි කනවා. "කොළ පාට මිදි"

මේ බබා එනකොටම ෂොක් වෙලා ආවේ...නිල් වෙලා, සීතල වෙලා, නාඩි අහුවෙන්නෙ නෑ, ප්‍රෙෂර් අඩුයි. එනිසා අධික ප්‍රමාණයක ද්‍රාවණ බර අනුව ශරීර ගත කරමින්, යථා තත්වයට පත් කරගත්තේ. මැජික් නෙමේ සේලයින්, ඩෙක්ස්ට්‍රෑන් කියන ද්‍රාවණ.

ප්ලේට්ලට් අගය හොඳයි. ඒත් රක්තපාත තත්වයෙන් ඇඩ්මිට් වෙලා තිබ්බේ. උදර කුහරයේ හිස් අවකාශ වලට තරල පිරිලා තිබ්බා.

විශේෂඥ වෛද්‍යතුමිය ලෙඩ්ඩු බලන එක නවත්තලා අහනවා. "දැන් කොහොමද අර බබාට" කියලා

"අන්න අරහෙ මිදි කනවා" අපි කීවා

අපි හැමෝටම හිනා. මොකද ඊයේ අච්චර නිල් වෙලා කලන්ත වෙලා ආපු ළමයා විශේෂඥ වෛද්‍ය තුමිය ළඟට අඬ ගහල ඇහුවෙත්. "මේ මට මිදි කන්න පුළුවන්ද ? " කියලා
"රතු මිදි නම් ලෙල්ල ඇරලා කන්න" කීවම කියාපි..
" නෑ නෑ කොළ මිදි කොළ මිදි "

ඔය අතර ..

දරුවා හොඳටම උණ ගැනිලා , හුස්ම ගන්න අමාරුයි කියාගෙන එනවා අපිට හුරු පුරුදු අම්මා කෙනෙක්. එයා නිතරම එන නිසා පුරුදුයි. අපිට උනත් කතා කරන්නේ දමලා ගහනවා වගේ වචන වලින්. දෙවෙනි ළමයා. කුලී වැඩ කරලා එදා වේල හම්බ කරගන්න මිනිස්සු. දරුවාට ශ්වසන ආසාදනයක් එක්ක හොඳටම ඇදුම උත්සන්න වෙලා. ටික වෙලාවකින් මම ආයෙ යනවා ඇඳ ළඟට...අම්මා නුරුස්සනා බැල්මෙන් මට කියනවා

"මට සේරම එපා වෙලා. මං මොනා කරන්නද ?"

ඒවා හරි තදින් බනින සුළු විදිහට කියන්නේ....

මාත් ගැස්සෙනවා. මට මොකද මෙයා බනින්නේ කියලා. අවුල් අම්මලා එක්ක අපේ වාට්ටුවේ කට්ටියට ගහන්න පවා පැන්න සිදුවීම් තියෙන නිසා මම හෙන බයෙන් කිට්ටු වුනේ අර දරුවා බලන්න. හැබැයි කොහොමත් ඕනෑම අම්මෙක් දරුවාගේ අසනීප නිසා කලබල වෙන නිසා ඔය කියන ඒවා ඉවසනවා. කොටින්ම වෛද්‍යවරියක් එයාගේ දරුවා ඇඩ්මිට කරගෙන ඉන්නා අතර ප්‍රශ්න ඇතිකරන් බැන වැදුන විටත් ඉවසන්න තමා සිදු වුනේ.

දරුවා ටිකෙන් ටික හොඳ අතට හැරෙනවා. මම එතැනින් යන්න හදනවිට අම්මා ආයෙම කියනවා

"මහත්තයට එන්න කීවා. ඇඩ්මිට කරගත්තනම් උඹම බලාගනින් කීවා මම කොහොමද මේ ළමයට කෑම බීම ගේන්නේ ඇඳුම් ගේන්නේ" 

දැන් මම මොනවා හරි කියන්නම වෙනවනේ. 

"ආ එහෙමද" මගේ හිත බොහෝ සෙයින් සසැලිනි. 

ඒ පැංචාට ඇඳුම් නම් අපේ බබාගේ කුඩා වෙන ඒවා ලොකර් එකේ ගෙනැවිත් තියෙන නිසා තෝරලා දුන්නා. කෑමත් බීමත් රෝහලෙන් ලැබෙන නිසා අවුලක් වුනේ නෑ. 

පසුව ආරංචි වුනේ හවස් වෙනකොට තාත්තා ආවලු 

ඒත් මේ අය ගැන අප්‍රමාණ දුකක් දැනෙනවා ! අපේ රටේ දුක් විඳින ජනතාව

ජායාරූප දෙකම මම ගත්තු ඒවා ! ඒ මැෂිම අපේ වාට්ටුවේ pcv චෙක් කරන මැෂිමයි. අත් දෙක අපේ වාට්ටුවේ මදුරු මිස් කෙනෙක්ගේ අත් දෙක ( මදුරු කීවේ ඇයි කියා දන්නේ නැත්නම් මීට කළින් කතාව කියවලා බලන්න ! )

ඔයාලත් මදුරුවෝ වගේමයි, විදිනවා ලේ ගන්නවා !

ඩෙංගු අධි වසංගත තත්වය නවතිනකම් මේ ඩෙංගු කතා ලියැවෙනු ඇත.
මම සැරින් සැරේ, මේ ගැන ලියන්නේ අවධානය යොමු කරන්න වගේම, මේ පවතින තත්වය ගැන දැනුවත් කරන්න.
හැමදාම වගේ, අප රෝහලත් ඩෙංගු උණ අධිකවම ඇති ප්‍රදේශයක වන නිසා, අහල ඇති බෝවන රෝග වෛද්‍යායතනය මෙන්ම මෙහිද වාට්ටු පිරී ඉතිරී ගොසින්.

මහ රෑ තිස්සේද පැයෙන් පැය රෝහල් ගත වන පිරිස අඩු නැත. වැඩිහිටි වාට්ටු වල තත්වය බොහෝ ඛේදනීයයි. අප වාට්ටු ඉක්මනින් පිරී ඉතිරී යයි. මව්වරු හෝ ළඟ සිටින අයවලුන් නිසා දෙගුණයක පිරිසක් වාට්ටුවේ රැඳී සිටී.

මධ්‍යම රාත්‍රිය පසුවන තුරුද රෝගීන් බලා අවසන් නොවීය. රැගෙන ආ එක් කුඩා දරුවෙක්ගේ මල්ලීද ඒ වන විට සිටියේ, ඩෙංගු ප්‍රතිදේහ ජනක (NS1 Ag) ඇති බවට ලද රිපෝට් එක නිසා රෝහල් ගතව ය. මේ වැඩිමහළු දරුවාගේ ඩෙංගු ප්‍රතිදේහ ජනක (NS1 Ag) negative නිසා ඔහුව දිනකට පෙර බාහිර රෝගී අංශයෙන් ගෙදර යවා තිබිනි. නමුත් ලක්ෂන සහ සංකූලතා ගැන දැනුවත් කර තිබිනි.

එදින හවස සිට ශරීරය පුරා කුඩා රතු ලප සහිතව, මූත්‍රා පිටවීමද අඩාලව, මලානික වී ඔහුද ගෙන ආවේ රාත්‍රියේය.
අම්මා සිටියේ ඇඩ්මිට් කරගත් දරුවා ළඟය , ගෙදර සිටි අනෙක් දියණියට , මේ දරුවාට කවා පොවන්නට බැරි වීලු, මෙවැනි සමාජ ප්‍රශ්න දරන්නට සිදුවී ඇත්තේ වෛද්‍යවරුන් වන අපටය. ඒ ඔවුන් අප හමුවේ මේ ප්‍රශ්න අත හරින නිසා ය. ඇඳුමේ පැළඳුමේ සිට සනීපාරක්ෂාව දක්වා සියල්ල පෙන්නුම් කරන්නේ දරිද්‍රතාවයෙන් පෙළෙන ඔවුන්ගේ දුක්බර කතාව ය.

ඉතින් ඔවුන්ගේ මෙවැනි පවුල් වල ඇති ප්‍රශ්න සියල්ලද, අප මතම අත හරී....

" ගෙදර ඉතින් මම නෑ කියලා මෙයා කන්නෙ බොන්නෙ නැතුව අම්මා හොයමින් හිටියා" මේ අයට කිසිවක් කියන්නට නොහැකිය. පිය වරු කෙසේ හෝ එදිනෙදා යමක් හරි හම්බ කළ යුතුය.

ඒ තාත්තා වීල් එක එලෙව්වෙ නැත්නම් මේ රෝහල්ගතව ඉන්න පවුලට කන්න බොන්න හරි හොයන් එන්නේ කවුද ? මට සිහි විය.

තව දියණියක ඇඩ්මිට් වී තිබුනේද ඩෙංගු රක්තපාත ලක්ෂන සහිතවය. ඇය හඬා දොඩා ඇති බවක් වැටහේ. මම පරීක්ෂා කරන මුළුවෙලාවෙම ඇඬුම් බරව සිටියා ය.

"ඇයි මේ අඬන්නේ... ඇඩ්මිට් කරාට ද ?" වයස දහතුනක දියණියක් නිසා මම ඇසුවෙමි.

"නෑ ඩොක්ටර් තාත්තා බීලා ඇවිත් රණ්ඩු කරා, මම හොඳටම අමාරුවෙන් හිටියේ, අම්මා කොහොම හරි රණ්ඩු කරලා ඉස්පිරිතාලේ ගේනකොට තාප්පෙකත් හප්පගත්තා. මට බැන්නා, අසනීප වුනාට " කියමින් ඇය හඬා වැටේ.

"කෝ දැන් තාත්තා.. " මම ඇසුවේ සාමාන්‍යයෙන් පියවරුන්ද කොහොම හරි අපි පරීක්ෂා කරන මේසය අසල රැඳී සිටින හෙයිනි.

"බැන බැන ගියා යන්න" මව කියයි.

බොහෝ හුරුබුහුටි ඒ දියණියගේ මුහුණ දැඩි කම්පනයක සේයාවක් පෙනේ.

මා මේ කතා ඉවසා සිටින්නේ කොහොමද ඔබම සිතන්න. මා ලියන්නේ විටින් විට මට හමුවෙන හර්ද කම්පනයන් ය. ඒවා මවෙත ගෙන එන්නන්, බොහෝ දරිද්‍රතාවයෙන් දුක් විඳින පීඩිත පන්තියේ මිනිසුන් ය. මෙවැනි කතා එක සියයක් මට ලිවිය හැක. ජීවිතය මා හමුවේ තබන්නේ එවැනි වූ මිනිසුන් ය.

මූත්‍රා මනින්න කප් ගෙනෙන්න කඩේට යන්න කියන්න වෙන්නේද , ඔවුන්ගේ ආර්ථික ප්‍රශ්න අමතක කළ නිසා නොවේ. වෙන කරන්න කිසිවක් නොමැති නිසා ය.

ස්කෑන් මැෂිම ද වාට්ටුව පුරා ගෙන යමින්, විටෙක ශරීර තුලට තරල පිටවී රක්තපාත තත්වය ඇද්දැයි වෛද්‍යවරයා පරීක්ෂා කළ යුතුවේ. එවිට වෙනත් රෝගා බාද නිසා රෝහල් ගතවූ අම්මලාටද ස්කෑන් ඕනෑකමක් ඇතිවේ. ඒ අයට කාරුණිකව හේතු සාධක පෙන්වා දෙමි.

වාට්ටුව පුරා අඳෝනා හඬ අඩුවක් නැත. විටෙක එය යටිගිරියෙන් කෑ ගසන දරුවෙක්ගේ මහ හඬකි. ඒ ලේ ගන්න වෙලාවලටය.

අපිත් විදිනවා විදිනවා ලේ ගන්නවා ඉවරයක් නෑ... කියා මිස් කෙනෙක්ට කියැවිනි.

සමහර විට අම්ම්ලා ළමයින් දෙපිරිසම අඬති. කුඩා දරුවන්ගේ සෝ සුසුම් ඉවසිය හැක්කේ කාට ද ?

" ඔයාලත් මදුරුවො වගේ..." දරුවෙක් දිනක් බැන්නේ ඒ වේදනාවට විය යුතු ය. 

තව මවක් පැමින තිබුනේ තමන්ට සහ පවුලේ සැමට ඩෙංගු හැදුණු නිසා, මේ දරුවාට උණ ගැනී, ලේ පරීක්ෂා කළත්, ඩෙංගු ලක්ෂන ඉන් පෙන්නුම් නොකළත්, ඇති වූ බිය නිසා වෙනි.
ඇයගේ ටිකට් කපා තිබුනේ දින දෙකකට කළින්.
"මේ ලේ එකනම් හොඳයි අම්මා, බය වෙන්න එපා" මම ඇයව අස්වසන්නට වීමි.
"ඒත් ඩොක්ටර් මම කොහොමද හිත හදාගෙන ඉන්නේ" ඇය පවසයි.
"ඩෙංගු උණ හැදිලා ගෙදර යැව්වත් විවේකීව ඉන්න ඕනෙ අම්මා ඔයා කොහොමද මේ දරුවා ළඟ ඉඳගෙන නිදිමරන්නේ"
"වෙන කවුරුත්ම නෑ ඩොක්ටර්,  සැරෙන් සැරේ මම ලොකු දුව පුතා සේරම ඇඩ්මිට් වුනානේ , මහත්තයට නිවාඩු නෑ" ඇය පවසයි.

වෛද්‍යවරුන් ගැන අහිතෙන් බොහොම නිර්දය ලෙස ලියන්නෝද හිඟ නොවේ. මම හිතන්නේ මේ වෙලවේ කවුරුත් තරහ ගන්න ඕනේ මදුරුවන් වැඩිවීම, අධි වසංගත තත්වය ගැන සහ ඒවාට නිසි පිළියම් නොකරන යාන්ත්‍රණය ගැන මිසක් වෛද්‍යවරුන් හෙදියන් සහ සාත්තු සේවකයන් කියන , මේ වෙලාවේ බොහොම සීරුවෙන් වැඩ කරන පිරිස සමග නොවේ.

ප්‍රශංසා අනවශ්‍යයි, ඇතැමුන් කියනවා වගේ මේ කරන්නේ රැකියාවක් නේ ඒ රැකියාවට අපිට පඩි ගෙවනවනේ... කියන මේ ටිකත් මේකටම එකතු කරනවා ! රෝගීන් ආවරණය කර තව මදුරුවන් කෑම වලක්වාගැනීමට කටයුතු කරන්නැයි රෝග මර්ධන ඒකකයෙන් දන්වයි. නෙට් හැමෝටම නැත. ඇත්තේ ගිය අවුරුදු දෙකකට කලින් විශාකා විද්‍යාලයේ ආදිශිෂ්‍ය සංගමය ගෙන ආ ආධාර වල තිබුණු නෙට් තොගය පමණි. මේ ගැන ලියූ සැනින්,  වෛද්‍ය වාසනා කැටගොඩ නංගී, නෙට් රැගෙන පැමිණියා ය. (ගංවතුර වෛද්‍ය කඳවුරු වලටත් පැමිණ සහය වුනේ ඇයයි) 

8 July 2017
Ward full of dengue and Im consoling my self that "this too shall pass... " but awaited too long for this to end... and i keep reminding my self that Im not the ruler ! It is dissapointing to see thi situation. Seeing photos of negambo and other hospitals is a pain too.
Thank you dr. Vasana Ketagoda for getting us the mosquito nets.
වාට්ටුව පිරෙන එකේ ඉවරයක් නැත මව්වරුන් දරුවන් සියල්ලන් හැටකට අධික ප්‍රමාණයක් සිටී. රෑට එන්නේම අඩපණ වූ දරුවන් කරේ එල්ලාගෙනය. ඒ ඇවිත් පොවන්න මනින්න කියද්දී තරහ ගන්නේ අප සමගය.

ඇඳන් නැති එක ගැන හෝ කලබලය තව දුරටත් ප්‍රශ්නයක් කර නොගනිමි. කියා, ලියා වැඩක් නැත. එන තාක් අයට වෙදකම් කරමි.
#denguediary

පින්තූර - වාට්ටුවේ ලද අස්වැසිල්ලකදී මා ගත් පින්තූර...

උපුටාගන්නේ නම් මගෙන් අවසර ගන්න !

‍

ඇන්ටිජන් ඇනිටිබොඩි මොනවද අප්පා මේ !

අවුරුදු දහයෙන් ඉහළ ළමයි කොහොමත් අපි එක්ක තරහෙන් ඉන්නේ ...හරියට ඩෙංගු අපි හදවලා බලෙන් නතර කරන් ඉන්නවා වගේ....

නමුත් ඊට වඩා පොඩි අය අපි එක්ක හරි ඉක්මනට යාළු වෙනවා. අපේ ලොකු මිස් ළමයින්ට පාට පෙට්ටි කොළ එහෙම දුන්නම මෙන්න මේ වගේ චිත්‍ර ඇඳලා දෙනවා.  රසික උඩගම කියන මිතුරා, මේ එක චිත්‍රයක් අපූරුවට කැන්වස් පෝස්ටරයක ප්‍රින්ට් කරලා ගෙනත් දුන්නා. ඒක තමා එක පින්තූරෙක පෙනෙන්නේ අපි වාට්ටුවේ ඇතුල්වෙන තැනම ඉස්සරහ ගහලා තියෙනවා. 

අපොයි අර ටීනේජර්ස්ලා (නව යොවුන් වයසේ කට්ටිය) නම් හෙන අමාරුකාරයෝ. මේවා මම කලින් ෆොටෝ අරගෙන තිබ්බට අප්ලෝඩ්කරන්න ලියන්න බැරිම වුනේ දවසක්ම උණ ගැනී හිටි නිසා.

ඔන්න ඉරිදා මගෙ ඔන් කෝල් එක , ප්‍රසව වාට්ටුවෙන් කෝල් එකක් එනවා එදා උදේ හම්බුන බබෙක් කෙඳිරි ගානවා කියලා. ගිහින් බැලින්නම් අනේ ඔව් ඒ පැංචා කෙඳිරිගානවා නොනවත්වා. ඒක පෙනහළු ශ්වසන සම්බන්ද ආසාධනයක් වෙන්න හොඳටම ඉඩ වැඩී. එයාට කඩිනමින් කළ යුතු දේ කරලා ඒත් හරියන්නේ නැති නිසා විශේෂඥවෛද්‍යතුමියටත් දන්වලා වැඩි දුර ප්‍රතිකාර කරන්න අපේ වාට්ටුවට මාරු කරගන්න හදන අතරේ. (අර මම ලීවේ අපි රණ්ඩු කරලා අටවගත්ත පොඩි නොමේරූ ළදරුවන් දාන ඉන්කියුබේටරය ගැන ? මෙන්න මෙතනින් ඕනෙ නම් ඒ කතාව කියවන්න)

ඒ අතරේ මට කෝල් එකක් එනවා ප්ලේට්ලට් 33 000 shock  හෙවත් අසාධ්‍ය තත්වයට වෙලා දරුවෙක් ඇඩ්මිට් වෙලා කියලා. ETU එකෙන් ඒ වෙද්දිත්, අවශ්‍ය දියර විශාල ප්‍රමාණයක් ශරීර ගත කරලා. එයාව ප්‍රකෘති තත්වයට අරගෙන තිබ්බේ. ඇත්තටම ශරීරයෙන් විශාල දරුවෙක්.

මෙයාගේ කතාව මේ වගේ... 

පළමු දවසේ උණ, පුද්ගලික වෛද්‍ය මධ්‍යස්ථානයකින් බෙහෙත් ගන්නවා.කිසිම රුධිර පරීක්ෂාවක් කරන්නේ නෑ.
  ඊළඟ දවසෙම උණ හොඳ වෙනවා, දෙවෙනි දවසේ උණ කොහොමත් නෑ. තුන්වෙනි දවසෙන් පස්සෙ උණත් නෑ අමාරුත් නෑ.. ආයේ හතරවෙනි දවසෙ බඩ රිදෙනවා.. බඩ රිදෙනවා වැඩිවෙනකොට පස්වෙනි දවසේ අපේ බාහිර රෝගී අංශයට එනවා. 

එද්දිම ක්ලාන්ත ගතියක් තියෙන නිසා ප්‍රෙශර් බලනවා... හොඳටම අඩුයි. නාඩි දැනෙන්නෙත් නෑ. ඉතින් ඉක්මනින් දියර ශරීරගත කරලා ඇඩ්මිට් කරනවා

ඇයි තුන් වෙනි දවසේ ලේ බැලුවේ නැත්තේ.. ඇහුවම අම්මා කියන්නේ "දවස් දෙකයිනේ උණ තිබ්බේ කියලා. "ඒත් අපි අමතක කරන්න නරකයි ප්ලේට්ලට් අඩුවෙන්නෙත් සංකූලතා වැඩි වෙන්නෙත් උණ බැස්සම තමයි කියන එක. 

ඊළඟට මේත් අර නාහෙට නාහන වයසේ එක්කෙනෙක්නේ " ඉස්පිරිතාලේ එන්න බෑම කීවා" කියා අම්මා කීවා. එයාගෙ නම් ස්කෑන් එකේ රුධිර තරල පිටත උදර කුහරයේ පිරී ඇති බව පෙනුනා. අපේ වාට්ටු වලටම දැන් ස්කෑන් මැෂිම ගානේ දීලා තියෙනවා මේ අයගේ සංකූලතා ඉක්මනින් හඳුනාගන්න. 

මේවා ඩෙංගු දැකලා දැකලම ඉගෙන ගන්න පාඩම්. 

ඒ එක්කම මම දැක්කා ඩෙංගු ඇන්ටිජන් නෙගටිව් නම් තමා ඇඩ්මිට් කරන්න ඕනේ කියලා වැරදි මතයක් පතුරනවා. 

එහෙම ඇඩ්මිට් කළානම් අපිට තව තට්ටු ගොඩනැගිලි තුනක් සහ ඇඳන් පන්සීයක් විතර ඕනෙ කරනවා. මොකද ඇන්ටිජන් එක නෑ කියලා තමයි අපි සැනසීමෙන් උණ රෝගය ඇති අයව ගෙදර යවන්නේ. ඒවගේම තමයි ඇන්ටිජන් නෙගටිව් වුනත් ලේ රිපෝට් එකේ ඩෙංගු උණ දර්ශක ලෙස භාවිතා කරන ප්ලේට්ලට් සහ සුදු රුධිරාණු කියන මේ දේවල් වගේම ඇඟේ දියර සහ සෛල ප්‍රමාණ ගැන වැටහීමක් ගන්න කරන හෙමැටොක්‍රිට් අගය ගැනත් බලන්න ඕනේ. ඇන්ටිජන් නෙගටිව් වුනත් අර platelet , white cell counts දර්ශක වල වෙනස් වීමක් ඇත්නම් ඒ අයව ඇඩ්මිට් කරනවා. නැතුව ඇන්ටිජන් නෙගටිව් හැමෝම ඇඩ්මිට් කරන්නේ නෑ. 

මොනවද මේ ඇන්ටිජන් කියන්නේ.... 

සරලවම කීවොත් ප්‍රතිදේහ ජනනය කරන්න අපේ ඇඟේ ප්‍රතිශක්තිකරන පද්ධතියට  උදව් වෙන දේ තමා ඇන්ටිජන් හෙවත් ප්‍රතිදේහ ජනක. ඒ කියන්නේ යම් ආගන්තුක දෙයක් හානිකර දෙයක් අපේ ඇඟට ඇතුල් වූ සැනින් ඒවායේ මතුපිට ස්ථරයේ ඇති ප්‍රෝටීන වලින් ඒවා ආගන්තුක දේවල් ලෙස අපේ ශරීරය විසින් හඳුනා ගන්නවා. ඒවා සෛල, වෛරස බැක්ටීරියා, මේ හැම දේකම මතුපිට තියෙන ප්‍රෝටීන ... එතකොට මේවායේ ලක්ෂණ නිසා අපේ ශරීරයේ ප්‍රතිශක්තිකරන පද්ධතිය ඒවා හඳුනාගෙන ඒවා විනාශ කරන්න ඕනෙ කරන ප්‍රතිදේහ නිපදවනවා.  ප්‍රතිදේහ ගිහින් අර ප්‍රතිදේහ ජනක ඇති සෛලවලට බැඳී ඒවා විනාශ කරන්න ක්‍රමවේද සපයනවා. ඔය පින්තූර බැලුවම තේරෙයි. එතකොට ඉක්මනින් අපිට ලේ වල පෙනෙන්නේ ප්‍රතිදේහ ජනක... මොකද ප්‍රතිදේහ ජනක ආවම තමා ප්‍රතිදේහ නිපදවන්න අපේ ඇඟේ ප්‍රතිශක්තිකරන පද්ධතියට සංඥා නිකුත් වෙන්නේ. එතකොට රෝගය හැදිලා ටික කලක් ගියාම තමා ප්‍රතිදේහ හෙවත් ඇන්ටිබොඩීස් අපේ ලේවල හඳුනාගත හැකි මට්ටමකට එන්නේ

මේ ප්‍රතිදේහ නිපදවනකොට ඒවා ආයෙ ආයෙත් නිපදවන්න මතකයක් අපේ ඇඟේ ප්‍රතිශක්තිකරන පද්ධතියට ඇතුල් වෙනවා. ඒකයි සමහර රෝග අපිට එක පාරක් හැදුනම ආයේ හැදෙන්නෙම නැත්තේ. ඔය දෙයියන්ගේ ලෙඩ කියන්නේ. ඒවගේම සමහර ඒවායේ ප්‍රතිදේහ ජනක සුළු ප්‍රමාණයක් අපේ ඇඟට ඇතුල් කළාම අපේ ඇඟේ ප්‍රතිශක්තිකරන පද්ධතිය ඒකට අවශ්‍ය අවි හෙවත් ප්‍රතිදේහ හදලා මතක ගබඩාවේ තියාගන්නවා. ඉතින් මේ නිසා තමයි අපි කුඩා කාලේ අපෙ ඇඟේ ප්‍රතිශක්තිකරන පද්ධතියත් හරියටම වැඩ කරන්නේ නැති කාලේ ඔය එන්නත් මගින් සුළුවෙන් ප්‍රතිදේහ ජනක අපේ ශරීරයට හඳුන්වලා දීලා ප්‍රතිශක්තිය ඇති කරන්නේ. 

එතකොට ඩෙංගු වෛරසය ඇතුල් වුන ගමන් අපේ ලේවල තියෙන්නේ මොනව ද ? ප්‍රතිදේහ ජනක. ඒ කියන්නේ ඇන්ටි ජන්. ඒක උපරිමයෙන් ලේ වල අපිට මනින්න පුළුවන් අගයන්ගෙන් තියෙන්නේ උණ හැදිලා පළමු දින දෙක තුල. උණ කියන්නේ මේ ප්‍රතිදේහ ජනක වලට අපේ ඇඟෙන්ම එන ආරක්ෂිත උපක්‍රමයක්. බොහෝ බැක්ටීරියා සහ වෛරස අධික උෂ්ණත්වයේදී මැරෙනවා. නමුත් අපිට දරාගන්න බැරි නිසා අපි පැරසිටමෝල් බොමින් උණ අඩු කරගන්නවා. ඉතින් අපේ ශරීරයටම අපි ඒක අඩු කරගන්න ඉඩ දෙන්නේ නෑ. ඒක වෙනම කතාවක්. 

එතකොට ඇන්ටිජන් පොසිටිව් හෙවත් ප්‍රතිදේහ ජනක රුධිරයේ ඇත කියන්නේ මොකක්ද ? ඒ රෝගියාගේ ඇඟේ වෛරසය තිබෙනවා. මෙන්න මේ අය ගැන අපි කල්පනාවෙන් ඉන්න ඕනෙ. ලේ පරීක්ෂා කරලා සෛල ප්‍රමාණ බලන්න ඕනෙ. සාමාන්‍ය වුනත් ගෙවල් වල යවන්න බෑ , මොකද වෛරසය ශරීරගතවෙලා නිසා ඒක කොයි මොහොතේ හරි ඩෙංගු රක්තපාත තත්වයට යන්න පුළුවන්

එතකොට ඇන්ටිජන් නෙගටිව් නම් - එහෙනම් ඒත් ඒ අයට උපදෙස් දෙන්න ඕනෙ, දින තුනක් යනකොට රුධිර පරීක්ෂාවක් කරගන්න කියලා. නමුත් සාමාන්‍යයෙන් හැමෝම වගේ ඇන්ටිජන් ටෙස්ට් එකත් එක්ක Full blood count එකක් කරගන්නවා. ඒකේ වෙනසක් නැත්නම් ඩෙංගු නොවේ කියන්න බැරි අපිට ඔය ටෙස්ට් එකේ sensitivity කියලා කොටසකුත් එන නිසා. එනිසා නෙගටිව් නම් , හිත සැහැල්ලු වුනත්, ඔවුන්ට උණ රෝගය ඇත්නම් දින තුනක් මත්තෙන් නැවත සම්පූර්ණ රුධිර පරීක්ෂාවක් හෙවත් රුධිර සෛල ප්‍රමාණ කියැවෙන පරීක්ෂාවක් කරන එකයි හොඳ. 

අපි නම් ඇන්ටිජන් පොසිටිව් නම් ඇඩ්මිට් කරන අතර නෙගටිව් නම් ඉහත සඳහන් උපදෙස් දෙනවා. මොකද බහුතරය ඇන්ටිජන් නෙගටිව්. මේ ලියන මටත් දින තුනක් උණ තිබුන නිසා රුධිර පරීක්ෂාවක් කරගත් අතර එය ප්‍රශ්නයක් පෙන්නුම් කළේ නෑ. ඉන්පස්සු නැවත සති කිහිපයකින් උණ ගත් අතර මෙවර ඇන්ටිජන් පරීක්ෂාවක් කළ අතර එය නෙගටිව් වුනත් රුධිර පරීක්ෂාවෙන් පෙන්නුම් කළේ බැක්ටීරියා ආසාධනයක්. එය ඩෙංගු දර්ශක වලට හාත්පසින් වෙනස් අගයන් ගෙන දෙන්නේ. 

 වෛද්‍ය විද්‍යාලේ ඉගෙනගත් ක්ෂුද්‍රජීව විද්‍යාව වගේම, ව්‍යාධිවේදය සහ ප්‍රතිශක්තිකරණ විද්‍යාව කියන විෂය වල සම්පින්ඩනයක් තමා තේරෙන සිංහලෙන් ලීවේ. ඒ මම බ්ලොග් ලියන නිසාම නෙමේ. ඩෙංගු උණ පිරී ඉතිරී යන රෝහලක ළමා වාට්ටුවේ වැඩ කරන නිසා ! මේක අපිටත් හරි හිසරදයක් වෙලා ඇති නිසා. 

ඇයි අපිට එක දවසක් දාගෙන මුළු රටටම නිවාඩු දීලා, සුද්ද පවිත්‍ර කරලා දුම ගහලා මේ ඩෙංගු වසංගතය ඉවරයක් කරන්න බැරි.

#denguediary

මගෙන් අවසර නොගෙන මෙය උපුටා  ගැනීම  හෝ පල කිරීම කරන්න එපා !
antibody antigen picture from internet 

ඩෙංගු දින පොත - dengue diary...

විදෙස්ගතව සිට නැවත පැමිණියේ ඩෙංගු උණ ඉවරයක් නැති... ගංවතුර කරදර මැද, කඳු ඉහ මත කඩා වැටෙන දේශයකට ය. මේ මා විටින් විට මුහුණු පොතේ සටහන් කළ ඩෙංගු කතා ය. තව ඉවරයක් නෑ. රටට ආදරේ මිනිස්සුන්ට ආදරේ, තමන්ට වඩා අනුන් ගැන පරාර්ථකාමී වූ පිරිසක් රටට අවශ්‍ය මොහොතක් යැයි මට සිතේ.


මැයි 17 feeling pained

ඔබ දන්නවා ද අප වාට්ටු වේ නේවාසික ප්‍රතිකාර ගන්නා ඇතැම් දරුවන්ගේ අම්මලා මෙලොව හැර ගොස් ඇත්තේ ඩෙංගු නිසා බව... ඒකත් අසාධ්‍ය වන තෙක් පැනඩෝල් බොමින් උණ සෑදුණු පවුලේ අනික් සාමාජිකයන් බලමින් ඉවසන් සිටි නිසා බව. මේ වන විට තව බොහෝ මව්වරුන්, කෙළින් ඉන්න බැරුව ලෙඩ දරුවා ළඟ රැඳී ඉන්නා විට අපි බලෙන්ම වැඩිහිටි කායික රෝග වාට්ටුවට ඇතුලත් කරන බව. ඔවුන් ද ඩෙංගු රෝගයෙන් අසාධ්‍ය බවට පසුව දැන ගන්නා බව . සුව වුන පසුව පැමිණ අප ට පින් දේ. අර මව්වරු අහිමි දරුවන් ගැන බොහෝ දුකක් දැනේ...

සියයට අනූවකට විතර මදුරුවෝ විද්දත් පොඩි උණක් විතර හැදිලා හොඳ වෙනවා අමාරු වෙන්නෙ නෑ. අවුරුදු 5ක් ඩෙංගු ආසාධිත රෝගීන් ඉන්නා වාට්ටුවල වැඩකරද්දී ඕනෑ තරම් මදුරුවෝ විද ඇත අදද එහෙමය. හැදෙන්නේ සියයට 10 වගේ පිරිසකට. ඩෙංගු හැදිලා අමාරු වෙන්නේ නිසි පරිදි ජල සහ රුධිර සාන්ද්‍රණය මැන බලමින් ඒ තත්වය මැනේජ් නොකළොත්. මේ දක්වා බොහෝ මරණ අන්තිම වෙනකම් ගෙදර ඉඳලා අසාද්‍ය වෙනකොට ආපු අය. මට මතකයි මා සීමාවාසික පුහුණුව ලබන කාලේ විශේෂඥ වෛද්‍යවරිය පැවසුවේ. වාට්ටුවේ ඉන්න පේශන්ට් කෙනෙක් ඩෙංගු නිසා නැතිවුනොත් ඒකට වග උත්තර බඳින්න අපිව තමා යවන්නේ කියලයි. ඩෙංගු රක්තපාත තත්වය එක්ක හය හත්දෙනා බලා ගත් කාලයක් තිබුනා.

මැයි 22

ඩෙංගු උණ උපරිමෙන් තියෙන මේ කාලයේ රජයේ රෝහල් වාට්ටු වල විශේෂයෙන්ම අයි ඩී එච් , ළමා රෝහල වගේ තැන් වල ඇඳන් ප්‍රමාණය සේවක ප්‍රමාණය , හෙද වෙද ප්‍රමාණ වැඩි කළ යුතුයි.
දැන් අයි ඩී එච් සිට පැමිණියෙමි. එක ඇඳක ලෙඩුන් දෙදෙනෙක් සිටී ඇතැමුන් බිම ය...අප රෝහලේද කායික රෝග වාට්ටු වල තත්වය මෙසේය. මෙය අද ඊයේ ඇති වූ තත්වයක් නොවේ...මා සීමාවාසික කළ කාලයේද මෙහෙමම ය වෛරස් උණ ඩෙංගු කාලෙට එක ඇඳේ රෝගීන් දෙතුන් දෙනෙකි. මේ අවුරුද්දේ මෙය ඉවරයක් වෙන පාටක් නැත....ලෙඩ හොඳ වෙන්න හෙදකමද විවේකයද අවශ්‍යය
රෝගීන් දෙදෙනා අර සිංගල් ඇඳේ දෙපැත්තට ඔළුව දාලා... සමහරුන්ට කොහොමත් නින්ද යන්නෙ නෑ ඇදෙන් වැටෙයිද බය...
ළඟ කවුරු හරි නවතින්නම ඕනේ එතකොට ඒ අයත් පුටු උඩ හෝ බිම. සමහර අම්මලගේ කකුල් කොට්ට ගෙඩි වගේ.. ඉඳගෙනම ඉඳලා ළමයි ළඟ
ඩෙංගු උණ ඉවරයක් නැත. පිරිසිඳුව අවට තියන්න එමෙන්ම, හොඳ මදුරු දැලක් පාවිච්චි කරන්න. කුඩා වුන් සිටීනම්, මදුරුවන් එළවීම සඳහා වන තෙල් වර්ග ( කුරුඳු තෙල් කදිම යැයි දැන ගතිමි. ඇඟේ ආලේප නොකරන්න බිබිලි ඇතිවේ) ගෙදර හැම තැන ඉසින්න, බබාලාට වෙළඳපලේ ඇති මොස්කිටෝ රෙපැලන්ට් , පැඟිරි තෙල් සහිත ක්‍රීම් හෝ දියර ආලේප කරන්න. මදුරුවන් බහුල නම් MOH දැනුවත් කර දුම ගසා ගන්න. අත හැර දැමූ ඉඩම් හෝ පාළු ලිං වැනි දේ ගැන ඔවුන් දැනුවත් කරන්න. දින තුනකට වඩා උණ නම් ලේ එකක් පරීක්ෂා කර බලන්න...
වෛද්‍යවරුන් ලෙස අප කළ යුත්තේ මහජනයා මේ උවදුරෙන් ගැලවීමේ මග දැනුවත් කිරීම යැයි මට සිතේ. එහෙයින් ගත යුතු ක්‍රමවේදයන් ලියා තබමි.
තව මතක් වෙන දේවල් ලියන්නම් හැකි විටක ! අදත් නයිට් ඔන් කෝල් විත් ඩෙංගූ... ඇන්ඩ් නෝ ස්ට්‍රයික් !


මැයි 28

ක්‍රිටිකල් ෆේස් මොනිටරිං යන ඩෙංගු කේසස් 3 තාම ප්ලේට්ලට් සහ WBC බහිමින් යන 3 ඔක්කොම 6 යි ... මේ ඔක්කොම අස්සේ ඩෙංගු මරණ සහ අමාරුවීම් ඒ විදියමයි. Lets be vigilant about dengue too.

ජූනි 15


මොකක්ද මේ රටට උනේ...

නිසි කළමනාකරණයක් නැතිව තීරණ ගන්නවා මිනිස්සුන්ගේ ජීවන තත්වය නගා හිටවන හැටිද මේ ?
කුණු ට්‍රැක්ටරේ මිනිස්සු කියන්නෙ ඇමතිට කියන්න කියලා
මෙච්චර කල් පොලිතීන් කඩදාසි නොදිරන දෑ වෙනම වෙන් කරලා වෙනම දින වල එකතු කළා
දිරන ඉඳුල් වෙනම දිනයක එකතු කළා


ඒ කසළ වලට වෙනම කළමනාකරය කිරීමක් නැතුව ප්‍රතිචක්‍රිකරණය හෝ නිවැරදි බැහැර කිරීමක් නැතිව කුණුකඳු නාය ගියාට පස්සෙ තවත් ඒකට විසඳුම් ගන්නෙ නැතුව ප්‍රාදේශීය සභාවට කියනවා නොදිරන දෑ එකතු කරන්න එපා කියලා. මිනිස්සු මොකද එතකොට ඒවට කරන්නේ ?
සති තුනක් තිස්සේ කුණු එකතු කරන්න ආවේ නෑ.
අද ඇවිත් ඒ කම්කරු මහත්තුරු කියනවා මහ ඇමතිට කොමසාරිස්ට කියන්නලු... අදාල නිළදාරියට කෝල් කළාම කියනවා ඉහළින් ආපු නියෝගලු අපිට ම කතා කරන්නලු

මේ රටේ ආණ්ඩු පත් කරන්නෙ මොනවටද ? #kunukatha


ජූනි 17
උදේ

"හැම ගෙදරකින්ම ඩෙංගු මරණයක් වෙනකම් ද බලන් ඉන්නේ... අපේ රෝහලත් පිරී ඉතිරී ගිහින්..."


හවස
ගලා නොබසින ජලය මදුරුවන් බෝ වීමට තෝතැන්නක් .. වැඩට එන අතර තුර මගෙහි දකින්න ලැබෙන දේ මෙසේ ජායාරූපගත කරනලදී










Stagnating water is also a source for mosquito breeding.... pic 1 located on road from angoda junction to kelanimulla....
2nd is on old kandy road...


ජූනි 18

දැන් ඩෙංගු හොඳ වෙන තෙලක් තියෙනවලු ඔළුවට බින්දුවක් දැම්මම... අනේ ඔන්න කාට හරි පුළුවන්නම් බෝතල් දෙකක් අපේ රෝහලටයි IDH එකටයි ගෙනත් දෙන්න ... ඇයි දෙයියනේ අපි මේ පැයෙන් පැය ළමයින්ට අම්මලට චූ මනින්නයි,ස්කෑන් කරන්නයි, ලේ බලන්නයි, බොන ටික මනින්නයි එක ඇඳේ දෙන්නා ගානේ දාන්නයි ඕනෙ නෑ නේ....ආයෙ අර වෙද නෝනව කවුරු හරි ස්පොන්සර් කරලා මෙහෙට ගෙන්වගමුකෝ... ඩෙංගු හොඳයි නේ එතකොට.
පසුව ලියමි : මේ කියන්නේ සමච්චලේටවත් තියෙන ක්‍රම පහත හෙලන්නවත් නොවේ. මම අහන්නෙ ක්‍රම තියෙනවානම් ඇයි ඒවා mass usage ගන්න විදිහට දියුණු කරන්න බැරි. අපේ මිනිස්සුන්ට ලෙඩේ මොකක්ද ...හැදුනම මොකද වෙන්නෙ.. වෛරස් එක ඇඟට මොකද කරන්නේ , සංකූලතා මොනවද කියලවත් වටහා ගන්න ඕනෙ කමක් නෑ...ප්ලේට්ලට් අගය කියන එක නෙමේ බලන්නේ pcv සහ leaking. මේ අය ඒකවත් හොයා බලන්නෙ නෑ ප්ලේට්ලට් හෙවත් රුධිර පට්ටිකා ඔළුවේ තියන් කියවනවා

ගස් ලබු කොළ යුෂ ගැන හොයා බලන්නෙ නැත්තෙ ඇයි... ඇයි ආයුර්වේද වෛද්‍යවරු නිහඬ මේ වෙලාවේ ? ඇයි අපේ රටෙන් ගස්ලබු කොළ හෝ කුමක් හරි ඒ කියන ඖෂධ ගැන පර් යේශන කරන්නෙ නැත්තේ...? ආයුර්වේද හෝ බටහිර කුමන ක්‍රමයකින් හෝ මිනිසුන්ගේ පණ බේරන්න ඕනෙ !

ඒ අතරම මිනිසුන්ගෙ බිය ප්‍රයෝජනයට අරගෙන සල්ලි ගරන කූඨ මිනිසුන්ද සිටී. ඩෙංගු කියන්නේ වෛරස් උණක්. දෙයියන්ගේ ලෙඩ කියන පැපොල සරම්ප වගේම ඇඟෙන්ම හොඳ වෙනවා. නමුත් ඒ ඇතිවන ලක්ෂන සංකූලතා පාලනය කරගන්න ඕනෙ... ඒකයි ඇත්ත කතාව. ලේ වල වෙනස්කම් මූත්‍රා පිටවෙන ප්‍රමාණ මනින්න ඕනෙ බොහෝ අය මරණයට පත්වෙන්නේ, ලේ වහනය වීමෙන්, ඇඟේ දියර වැඩි වීමෙන් හිස්කුහර ආශ්‍රිත ප්‍රදේශ වටා වැඩිවන තරල/ දියර පිරීමෙන්, ... එතකොට දියර පාලනය කිරීම ලේ දීම වගේ දේවල් කරන්න ඕනේ මට පුළුවන් විදිහට ඔය පැහැදිලි කළේ...


ජූනි 20 

දරුවන්ට විශේෂයෙන්...පැඟිරි තෙල් හෝ ඒවා අඩංගු ක්‍රීම් වර්ග ආලේපන හෝ දින පතා පාසැල් යාමට පෙර තවරන්න.


ජූනි 28 රාත්‍රී

වාට්ටුවට රාත්‍රී වැඩමුරය සඳහා එද්දිම ඊටකළින් හිටපු වෛද්‍යවරිය කීවේ වාට්ටුව පිරී ඉතිරී ඇති නිසා මට රාත්‍රී කාලය අමාරුම වැඩමුරයක් වනු ඇති බවයි.
ඒක එහෙම්මම වුනා.


වාට්ටුවේ සිටි බොහෝ දරුවන් ළඟ සිටි අම්මලා වෙනුවට අත්තම්මලා ඇවිත් සිටි අතර , සමහර ආච්චිලාට සහ අම්මලාට නම් අපි කියන මෙලෝ දෙයක් තේරුණේ නෑ, ඔය අතර එක පණ්ඩිත සෙයියාවෙන් සිටි ආච්චි කෙනෙක් මගේ ඉවසීම පරීක්ෂා කරමින් උන්නා.
ඇත්තටම දැන් පුරුදු වෙලාම මේ අය විහින් කරන සහ කරගන්නා දේවලට තරහ ගන්නේ නෑ.
ඔය ඩෙංගු උණ වැළඳී ඇතැයි සැකකරන දරුවන්ට අපි ඔවුන්ගේ බර කිලෝගණන සහ රුධිර සාම්පල වල දත්තයන් එක්ක සසඳලා බොන්න ඕනෑ වතුර ප්‍රමාණයක් කියනවනේ. රාත්‍රියේ වාට්ටුවේ පරීක්ෂා කිරීම් එක්ක මූත්‍රාප්‍රමාණත් බලනවා. මේ අර මං කලින් කීව ආච්චි ඉතින් ඔහොම මම අහද්දී කොච්චර බොන්න දුන්නද කියලා " එහෙම නෑ ඔහෙ පොඩ්ඩ පොඩ්ඩ දුන්නා" කීවා
"ඇයි ගාණක් කීවේ නැද්ද ? " මම අහද්දී කියනවා..
"ආ දුවනේ හිටියේ මට කීවේ නෑ කියලා"
ඔන්න ඉතින් එයාට බොන සහ මූත්‍රා මනින හැටි කියා දීලා දරුවගේ තත්වය ටිකක් බරපතල නිසා ඇවිද්දවන්න එපා. ටොයිලට් යන්නම ඕනෙ නම් රෝද පුටුවේ එකෙන් ගෙනියන්න ආච්චී" කියලත් කියලා ඇවිත් ටිකකින් මට පේනවා මේ ළමයව ඇවිද්දවගෙන වැසිකිළි දිහාට යනවා.
ඒ පාර කතා කරලා නවත්තගෙන
"ඇයි මේ ඇවිද්දවගෙන යන්නේ මම කීවා නේද රෝද පුටුවේ ගෙනියන්න කියලා," සුළු සේවිකාව දෙසට හැරී.."ඇයි මෙයාට වීල් චෙයා දුන්නෙ නැත්තේ, ආච්චි වීල් චෙයා ගන්න ටොයිලට් යන්න"
"නෝනා කියන ඒවා මට තේරෙන්නෙ නෑ. ඔය මොනවැයි කියන්නේ මම දන්නෙ නෑ"
මම රෝද පුටුව හෝ වීල් චෙයා යනුවෙන් කිහිප වරක් කියා ඇති නමුත් ඇයට ඒ ගැන වැටහීමක් නොතිබිනි.
මේ රෝහල් වලට එන්නේ බොහෝම අඩු ආදායම් ලාභී පවුල් වල හෝ මධ්‍යම පාන්තික පවුල් වල අය ය. ඉතින් බොහෝ විට ඒ අම්මලාට හෝ ආච්චිලාට සමාජයේ මෙවැනි දෑ ගැන වැටහීමක් නොතිබිනි.
දවසක මට ලියන්න බොහෝ කතන්දර තියේවි. දැන් පාන්දර 2.30 ඩෙංගු පිරුණු වාට්ටුවක සිට ලියමි.

ජූනි 28 උදේ 7.18 රාත්‍රී වැඩමුරය අවසන් කරමින් ඉන්න අතර

නොනවතින යුද්ධයක වාට්ටුව,
රැය පුරා තැනින් තැන ඇඳන් ළඟ
මිසීලා මූත්‍රාම ඉල්ලන.
පැයෙන් පැය මැන මැනම ඉල්ලන
මව්වරුන් නිදි නැතිව වෙහෙසෙන
දාන්නැයි දාන්නැයි කියවන
දරුවනුත් මවුන්ටම පුප්පන
මේ සියල් ප්‍රශ්න මුල්
අප මතම දිග හැරෙන
නොනවතින යුද බිමකි වාට්ටුව...
ඩෙංගු නම් තව ඉවරයක් නොමැත
ending night on call... with dengue , respiratory problems and viral fevers...

ජූනි 29

උදේ...

වාට්ටුවේ ඩෙංගු රක්තපාත උණ තත්වයට පත් වී සිටි පැංචන් පැංචියන් කිහිප දෙනෙකි, අනෙක් අය ඩෙංගු උණ තත්වයෙන් පෙළෙති. එක් පැංචෙක් අද හිනැහෙමින් සිටියේය. ඔහු කැනියුලාව ඇති අතෙන් චිත්‍ර පොතක් තියාගෙන හරි අපූරු චිත්‍ර අඳිමින් ඉන්නා අතර, අපේ ලොකු මිස් ඔහුට ඩෙංගු ගැන චිත්‍රයක් ඇඳ දෙන්න බැරිදැයි ඇසුවේලු.

මේ ඔහු ඇඳි චිත්‍රයයි. අවසර රැගෙන මෙය අන්තර්ජාලයේ පල කළේ යහළුවන්ගෙන් පෝස්ටරයක් සාදාගැනීමට උදව් ඉල්ලමිනි.

රෝහලට කිට්ටු නගරයක ඉන්නා රසික උඩුගම මහතා එසැනින් එය පෝස්ටරයක් කර ලබා දෙන බව පැවසුවේය.

"ඩොක්ටර් එක විදිහකට ඉන්න පුළුවන්නම් මට ඩොක්ටර්ව අඳින්න පුළුවන්" කියමින් වාට්ටුව පුරා ඇවිදිමින් උණෙන් පෙළෙමින් සිටි මට කීවත් මේ වැඩ කන්දරාවත් සමග එක තැනක ඉන්නට පුළුවන් කමක් නැත. දැනටත් එක් වෛද්‍යවරයෙක් උණ නිසා අඩපණව සිටින අතර මම අද මගේ වැඩමුරයට කෙසේ හෝ පැමිණියේ අපහසුතා පැරසිටමෝල් පෙති වලින් මග හරිමිනි. මේ ඒ පෝස්ටරයයි.

 හවස
දින තුනක් පමණ උණ, මස්පිඬු වේදනාව සහ උහුලන්න බැරි කකුල් කැක්කුම සමග මට සිහිවුනේ ඩෙංගුම තමයි. ඩෙංගු වෙන්නත් පුළුවනි, ඩෙංගු රක්තපාත උණත් ඇති ළමුන් , ඩෙංගු උණ ඇති ළමුන් වෛරස සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව යන මේ සියල්ල ඇති ළමුන් සමග හොඳටම කාර් යය බහුල වාට්ටුවක වැඩ කරද්දී මුලින්ම ඔළුවට එන්නේ ඩෙංගුම තමයි. හැම අවුරුද්දකම ඒක එහෙම්මමයි. මුලින්ම දවස් තුනක් ඉවසලා ලේ එකක් චෙක් කරන්නේ, ඒකේ වෙනස්කම් නොවේවා යි සිතමින්.

හැබැයි ගිය අවුරුදු වලට වඩා, මෙවර නම් හිත ගොඩක් කරදර වුනා. මේ දවස් වල විදෙස්ගතව ඉන්න සැමියා එන්නෙත් ලබන මාසයේ නිසා සියලු වැඩකටයුතු මගේ කර පිට, නමුත් ඩෙංගු නම් ? කියන සැකයෙන් අප දෙදෙනාම කතා බස් කළේ එහෙමනම් කළයුත්තේ මොනවද කියලයි.
බැරිවෙලාවත් අමාරුම වෙලා ජීවිතේ නැති වුනොත් කළ යුතු දේ ගැනත් මම කියවලා තිබුනේ උණ අධික ලෙස වද දුන් නිසා වෙන්න ඇති.

අද උදේ වාට්ටුවෙන් කළ ලේ එකෙන් කියැවුනේ සාමාන්‍ය වෛරස් උණක් කියා නිසා දැන් මම මේක ලියන්නේ සැනසීමෙන්....

හැම දාම ඇහෙන ඩෙංගු මරණ නිසා, ඩෙංගු උණ සුළුවෙන් හිතන්න පුළුවන් කාලයක් නෙමෙයි මේක.

මේ දිනවල සිත නිවන කතා...
"ඩොක්ටර්, ඇඳ 26 බබා මූත්‍රා කළා" ඩෙංගු වෛරසය ශරීරගත වූවන්ගේ දියර හුවමාරුව තරම් වැදගත් දෙයක් තවත් නෑ. හරියට බොන ටික මූත්‍රා මගින් පිටවෙනවා දැයි බැලීමත් එක උපක්‍රමයක්. ඉතින් මේ දවස් වල මූත්‍රා මැනීම සහ දියර ප්‍රමාණ පාලනය කිරීම බොහොම සීරුවෙන් සිදුවන දෙයක්
"ඇඳ 38 ට ලීකිං නෑ" ප්ලාස්මා තරලය ඇඟේ හිස් අවකාශ වලට, ඉන්ද්‍රියයන් වටේ පිරීම නිසා බොහෝ සංකූලතා ඇතිවේ. මෙය ලීක් වෙනවා හෙවත්, පිටතට පෙරී යනවා කියන යෙදූමෙන් හඳුන්වනවා...

ඩෙංගු උණට බෙහෙත් මොනවද ?

 දින කීපයකට කලින්, ආවා අත පය සීතලම සීතල වෙලා ලොකු දරුවෙක්,
ප්ලේට්ලට් ඊට කළින් දවසෙ, 190 එදා 70 , pcv ඉහළම අගයක්. හුස්ම ගන්න අමාරුයි. පපුව රිදෙනවා. බඩ දකුණු පැත්ත හොඳටම රිදෙනවා. ඇඟ ඇතුලේ හිස් ඉඩවල් තරල වලින් පිරිලා.  ඇගේ අත් පා සියල්ල අයිස් කුට්ටියක් වගේ සීතලයි.

දවසෙන් platelet බහින්න පුළුවන්ද ? ඔව්.

දින එකෙන් දෙකෙන් platelet නගින්නත් පුළුවන්ද ? ඔව්,

මොකද, ඩෙංගු කියන්නේ වෛරසයක්. මේ වෛරසය අපි එකිනෙකාගේ වෙනස් ශරීර වල වෙනස් ආකාරයට ක්‍රියාකරන්නේ අපේ ශරීරයෙන් දක්වන වෙනස්කම් සහ සටන් කරන ක්‍රමය අනුව. ඒ කීවේ මොකක්ද කියලා මම පැහැදිලි කරන්නම්.

ඉස්සර මිනිස්සු වෛරස් උණට කළේ කොත්තමල්ලි වෙනිවැල්ගැට වගේ දේවල් බීලා හොඳට ද්‍රාවණ ඇඟට දාගෙන විජලනය වෙන එක නතර කරගන්න දින තුනක් උපරිම උණ අමාරුකම් තිබිලා හොඳ වෙනවා, ඇඟෙන් බෙහෙත හදාගෙන ඒකීවේ ප්‍රතිදේහ හදාගෙන වෛරස් වලට විරුද්ධව සටන් කරන නිසා.
ඉතින් අර තෙල් මේතෙල් හෝ ගල් කෑලි වලින් කරන්න පුළුවන් දෙයක්ද ඒක කියලා මටනම් හිතාගන්න බෑ. ඒක මගේ අවිශ්වාසෙ නේ. එනිසා ඔය විශ්වාස කරන අය ඒ ගැන කලබල වෙන්න එපා. මොකද අපි ඩෙංගුම අවුරුදු ගාණක් තිස්සේ දැකලා දැකලා, ඒකේ ක්‍රමවේදය , අවුල් වෙන තැන් සහ හරියටම හරිගස්සාගෙන ගොඩ දාගන්න ක්‍රම අපිට කියා දීලා සහ අත්දැකීමෙන්ම දන්නවා.

NS1 antigen positive නම් ඒ කියන්නේ ප්‍රතිදේහජනක පොසිටිව් නම්, දිනපතා කවුන්ට් කරලා ප්ලේට්ලට් හොඳයිනේ කියලා ගෙදර ඉන්න එපා. වෛද්‍ය උපදෙස් අරගන්න, වඩා හොඳ ඇඩ්මිට් වෙන එක.
antigen හෙවත් ප්‍රතිදේහ ජනක නෙගටිව් හෝ නැති වෙලත් ප්ලේට්ලට් බහින්න පුළුවන්ද ? ඔව්... ඒ ටෙස්ට් එකේ අවුල් තියෙන තැන් හමුවෙලා තියෙනවා. ඒක නෙගටිව් වෙලා සතියකින් පමණ පසු ප්‍රතිදේහ ටෙස්ට් එක කළාම ඒක පොසිටිව් වෙච්ච අවස්ථා තියෙනවා. ප්‍රතිදේහ antibody ටෙස්ට් එක කරන්න ඕනෙ ටිකක් කල් අරගෙන මොකද ඇඟේ ප්‍රතිදේහ හැදෙන්න කල් යනවා.
වයිරස් උණක් නේ, ඇඟෙන්ම ප්‍රතිදේහ හදලා ඒවට විරුද්ධව සටන් කරනවා. අමාරු වෙන්නේ ඇතිවන සංකූලතා වලින්.

මූත්‍රා ප්‍රමාණ මනින එක සහ දියර පාලනය තමයි මැජික් එක ! ඒක හරියටම කරගත්තොත් ගොඩ.


එදා ආපු දරුවගේ මුත්‍රා ගිහින් තිබ්බෙ නෑ ඒවෙනකොට පැය 8 විතර . ඒක මහ නරකම වැඩක්.. එනිසා අපි පීසීවී එකක් ඉක්මනින් බැලුවා, ඒ කියන්නේ, ඇඟේ ලේ වල ෛසල ප්‍රමාණ තරල ප්‍රමාණ අගය එතකොට ඒකෙන් අපිට විජලනයක් තියෙනවද කියලා හොයාගන්න පුළුවන්. ඒවගේම නාඩි, හර්ද ස්පන්දනය, රුධිර පීඩනය, සහ බාහිරින් අපිට පෙනෙන දැනෙන දේ . හුස්ම ගනිද්දි පෙනහළු දෙකේම එකවගේ වාතය පිරෙනවද, අඩුද වගේ දේවල් නලාවෙන් ඇහෙනවා. එතකොට අර ඇඟේ හිස් අවකාශ වලට, ඉන්ද්‍රියන් වටා තරල පිරෙන එක අඳුරගන්න පුළුවන් කළින්ම. vascular leaking කියලා රුධිර නාල වල තරල අපේ ශරීරයේ හිස් අවකාශ වලට පිරෙන අයුරක් මෙහිදී දක්නට ලැබෙනවා
ස්කෑන් කරන්නේ පස්සෙ. අපි හොයාගත් දේවල් හරියටම හරිද බලන්න.


ඉතින් කළින් කීවා වගේ... වෛරසය ශරීරගත වුනත්, ලක්ෂන පහළ වෙලා රෝහල් ගත වෙන්න වෙන්නෙ 10% වගේ ප්‍රමාණෙකට, ඒකෙනුත් ඩෙංගු රුධිර වහනය වීම් සහිත රක්තපාත තත්වයට යන්නේ 1% විතර ප්‍රමාණයක්.

ඒක වාට්ටුවල වැඩ කරද්දී කොයි තරම් ඇත්තද කියලා හිතෙනවා. මේ මාස කිහිපයක් ම... ඩෙංගු අධික පළාත් ආශ්‍රිතව වසන නිසා ඩෙංගු උණ ලක්ෂන සහිත ළමුන් දෙතුන් දෙනෙක්වත් දිනකට ඇඩ්මිට් වෙනවා ඒ අයගෙන් එක්කනෙක් හෝ සමහර විට සියලු දෙනාම අඩු ප්ලේට්ලට් සහිතව සහ අසාධ්‍ය තත්වයට පත් වෙනවා. ඒ අතරිනුත් ශරීර අභ්‍යන්තරයේ තරල එක් රැස් වීම් සහිතව "leaking" කියන්නේ රුධිර වහන තත්වයන් සහිතව අසාධ්‍ය වෙන්නේ එක් අයෙක් හෝ දෙන්නෙක්...

දැන් ප්‍රතිශතයක් ලෙස ගත්තොත් අපි 90% දෙනාට ඩෙංගු උණ වැළඳී රෝගාතුර වෙන්නෙ නෑ. 10% විතර දෙනෙක්ට හැදෙනවා, රෝහල් ගත වෙනවා, නමුත් ඒකෙනුත් අසාධ්‍යම වෙන්නේ 1%.කට.


අනික උණ දැඩිව තියෙන වෙලාවට, NS1 antigen හෙවත් ප්‍රතිදේහ ජනක පොසිටිව් , තියෙන වෙලාවට අන්න ඒ පුද්ගලයගෙන් ලේ බොන මදුරුවගේ ශරීරයට වෛරසය ඇතුල් වෙන්න පුළුවන්. නමුත් ඒ සැනින් ගිහින් විද්දට අවට අයට බෝ වෙන්නෙ නෑ. වෛරසය මදුරුවගේ ඇඟෙත් යම් කාලයක් තියෙන්න ඕනෙ. (සතියක් විතර ) ඉන් පස්සෙ විද්දම තමයි වෛරසය බෝ වෙන්න පුළුවන්. එතකොට නෙට් දාන්න කියන එකත් ප්‍රායෝගිකයි.. උණ තියෙන දින දෙක තුනේ ( viraemia ) විරේමියා හෙවත් වෛරසය ලේවල ඇති කාලය, සහ ඇන්ටිජන් පොසිටිව් වෙලා දින කිහිපයක් යන තෙක්.


දැන් බොහෝ අය හිතනවානේ ප්ලේට්ලට් නග්ග ගත්තොත් ඒක තමා ප්‍රතිකර්මය කියලා. ප්ලේට්ලට් බැස්ම කියන්නේ දර්ශකයක් විතරයි. ඒ වගේම සුදු රුධිරාණු අඩු වීම, නියුට්‍රොෆිල් අගය අඩු වීම, pcv අගය.. මේ සියල්ල බලන්න ඕනේ. යමෙක් ප්ලේට්ලට් ගාන කියලා උපදෙස් පතනවානම් ඒක කරන්න බැරි වැඩක්.

ඩෙංගු උණ ලක්ෂන ගැන අපට වඩා සමාජය දැනුවත් බව සැබැවි නමුත් එහෙනම් ඇයි අපිට මේ මරණ වලක්වා ගන්න බැරි.

ගොඩක්ම ඒකට හේතුව, අපේම නොසැලකිල්ල. රෝග වාහක මදුරුවන් බෝවන තැන් ගැන සැලකිල්ලක් නැතිවා වගේම, උණ හැදුනම තමන් ගැන බලා ගන්න උවමනාවකුත් නෑ.

එක තාත්තෙක් තමන්ගේ දරුවෝ තුන්දෙනාගෙන් දෙන්නෙක්ම ඩෙංගු උණ හැදිලා නවත්තගෙන හිටියා. අම්මා නැතිවෙලා තිබුනේ ඩෙංගු උණෙන්. දරුවන්ටත් උණ කියමින් ගෙදර වැඩ පළ කරමින්, තාත්තාට උණ ට ගෙනාපු බෙහෙත් බොමින් ඉඳලා ඒ අම්මා නහයෙන් ලේ ගලලා ගෙදර කලන්තෙ දාලා මැරිලා වැටෙනකන්.

මෙහෙම කතා ඕනෙ තරම්... ගොඩක් දරුවො එක්ක එන අම්මලාව අපි යවනවා වැඩිහිටි වාට්ටු වල ඇඩ්මිට් වෙන්න. බලද්දි අම්මලටත් උණ.

ඉතින් දවස් තුනකට වඩා උණ තියෙනවනම් අනිවාර් යයෙන් වෛද්‍යවරයෙක් හමුවෙලා රුධිර පරීක්ෂනයක් කරගන්න. ඩෙංගු ඇන්ටි ජන් උණ ගැනී පළමු දිනම හෝ දෙවෙනි දින කිරීම හොඳයි. සාමාන්‍ය රුධිර පරීක්ෂනයක් ඇති. ඒකේ සෛල ගණන් මගින් සහ පැක්ඩ් සෙල් වොලියුම් කියන රුධිරයේ සංඝටක වල ප්‍රමාණය යන මේ දත්ත වලින් වෛද්‍යවරයෙක්ට ඩෙංගු උණ හෝ නොවන බව අනුමාන කළ හැක.

උණට පැරසිටමෝල් ඇරෙන වෙනත් වේදනා නාශක ගන්න එපා ( උදා  ibuprofen, diclofenac sodium ගන්න එපා !!! )

අවශ්‍යම දේ හරියට මැනලා ශරීරගත කරන්න ඕනෙ තරල ප්‍රමාණයන් ඒ ආකාරයෙන්ම දෙන එක. ඒකට ශරීර ස්කන්ධය අනුව සහ රුධිර පරීක්ෂාවේ අගයන් සහ පිටවන මූත්‍රා ප්‍රමාණය මැන බලා ඒ අගයන් එක්ක සංසන්ධනය කරමින් තමයි බර අනුව අවම ප්‍රමාණ මෙන්ම උපරීම ප්‍රමාණ තීරණය කළ යුත්තේ. ඒකට රෝහල් ගත වීම අවශ්‍යමයි.

අර මම කළින් කීවා වගේ හරියට මේ දේවල් කළොත් ඩෙංගු රක්තපාත උණ තත්වය උනත් හොඳින් පාලනය කර ගත හැකියි. ඒත් ගෙවල් වල ඉඳගෙන ගොඩ වෙදකම් කරමින් අන්තිම මොහොතේ අමාරුම වෙලා ,රෝහල් ගත වුනාම නම්, මේ තත්වයෙන් ගොඩ ගන්න අමාරුයි. අවයව ඉන්ද්‍රිය පද්ධති වලට එතකොටත් වෙන්න පුළුවන් හානිය සිදුවෙලා නිසා.

අනික තමයි දරුවන් වුනත් බොන්න බෑ කියද්දී අම්මලා ආ එහෙනම් කමක් නෑ කියලා නිකම් ඉන්න එක.. එහෙමත් නැත්නම් "කන්නෙ නෑ බොන්නේ නෑ අනේ කවන්න " වගේ දෙයක් ලෙඩුන් උතුරා ගලන වාට්ටු වල එහෙමෙහෙ දුවමින් හෙදකම් කරන මිස්ලාට කියන එක. සේලයින් එකක් එල්ලනකම් ඔය දේ මතුරන එක.

අපි නම් ඩෙංගු උණ රෝගීන්ට නම් බොන්න කියන්නේ ජීවනී, ඒකත් අපි කියන ප්‍රමාණයකට තමයි. ඒක ගණනය කරන්නේ යන මුත්‍රා ප්‍රමාණය, ශරීරයේ බර සහ pcv වැනි අගයන් එක්ක සංසන්දනය කරලා. ගණනය කරලා.

ඊළඟට ආහාර, කඩේන් ගේන ඒවා නොදෙන තරමට හොඳයි. ඔය පිටට පාචනය , බඩ එළියේ යෑම වගේ දෙයක් ඇති වුනොත්. අපේ වාට්ටුවෙත් බබාලගෙ ලොකර් උඩ තියෙන්නෙම , ගෑස් පැණි බීම, කලරින් පුරවපු බෝතල්.
මම අම්මගෙන් අහන්නේ " ඔය බීම එකේ තියෙන ඒවා දනන්ව ද? ලේබල් එක කියවන්න, නොදන්න ජාති තියේ නම් දෙන්න එපා. " කියලයි

කොහොමත් ලෙඩින් ඉන්නකොට කඩ කෑම ගෑස් බීම නම් දෙන්නම එපා. ඊට අමතරව රතු පැහැය, හෝ ඊට කිට්ටු පැහැය ඇති කිසිම දෙයක් දෙන්න එපා. මොකද හදිසියේ වමනේ ගියොත්, මලපහ ගියොත් එහි රතු පැහැය තිබුනොත් අපට බේරුමක් කරගන්න අමාරුයි ඒ ලේ වමනේ යෑමක්ද නැත්නම් ආහාර වල ඩයි නිසා හෝ බීට්‍ රූට් නිසා වෙච්ච රතු පැහැ වීමක්ද කියලා.

ලෙඩ හොඳවෙන්න සියයට හැත්තෑ පහක් පමණ නිසි ආහාර ජලය සහ සනීපාරක්ෂාවයි වැදගත්. එනිසා අම්මලාට, බලා කියා ගන්නන්ට විශේෂ වගකීමක් තියෙනවා කුඩා දරුවන් සහ ඇඳන් වලට සීමාවූ වයසක රෝගීන් වෙනුවෙන් කරන්න !

උපුටා ගැනීම හෝ පිටපත් කිරීමට ප්‍රථම අවසර ගන්නා ලෙස කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි.
කළින් ලියූ මගෙම ලිපිය ! https://anithkona.blogspot.com/2017/04/blog-post_68.html

කිලෝ පහේ බබෙක් ?

එදත් සුපුරුදු පරිදිම බොහොම බොහෝම වැඩ රාජකාරි අධික දවසක් වුනා අපෙ අනිත් කොනේ මහ රෝහලට.
අප වාට්ටු වල සැත්කම් සඳහා වුන දිනය නිසා වෛද්‍යවරුන්ගෙන් සමහරු හිටියේ ශල්‍යාගාරයේ. මමත් හිටියේ එදින ශල්‍යාගාරයේ සැත්කම් සඳහා සහභාගි වෙමින්.

යුද්ධය ඉවර වුනත් එක්කම කාලය නිසා අප උරමත විශාල වැඩ රාජකාරි කන්දරාවක් පැටවී තිබිනි.
මා කලින් කල ලියූවාක් මෙන්, ඔවුන්ට සියලු කරදර වලට විසඳුම රෝහලම විය. සියල්ලෝම කඳවුරු වල සිටි අතර නැවත නිවෙස් බලා ගියේ සුළු පිරිසකි.

සැත්කම් අතර තුර අප වෙත ආ දුරකථන ඇමතුමක් " POA 32, no clinic visits, no FHB heard, No fetal parts felt, abdomen is hard and it looks like a very big mass, os closed, Scan shows a mass, no fetus, but looks 38 weeks."

කියවන ඔබ හිතනවා ඇති මේ මොන හරුප ද කියලා, මේ  වෛද්‍ය බසින් කීවම තේරෙන්නෙ නෑ කියලා දන්න නිසා මම ඔන්න පැහැදිලි කරලා ලීවා.


එයින් කියවුනේ මෙන්න මෙහෙම දෙයක් අටක ගැබිණියක් අධික වේදනාවෙන් ඇවිත් නමුත් කිසිම ක්ලිනික් එකකට ගිහින් නෑ. ආපු ගමන් පරීක්ෂා කළාට තද ලොකු රවුම් ගුලියක් මිසක් බබාගේ කොටස් අහුවෙන්නෙ නෑ. ස්කෑන් එකෙත් මොකුත් පේන්නෙ නෑ.. හැබැයි බඩ නම් සති 38 වගේ තමයි. සර් ගෙන් අහන්න එවන්නද කියලා.,.. කැක්කුම වැඩී එයා කියන්නේ දරුවා ලැබෙන්න කියලයි"

එවෙලෙම සියලු කටයුතුූ සූදානම් කර ඇයව ශල්‍යාගාරයට එවා තිබුනා. විශේෂඥ වෛද්‍යවරයා ඇය ගෙනා සැනින්, ශල්‍යාගාරයේ තිබූ ස්කෑන් මැෂින් එක ආදාරයෙන් ඇය ගර්භනී නොවන බවත් ඉතා විශාල යමක් මුළු උදරයම වසා ඇති බවත් කීවා.

නමුත් ඒ අම්මා පිළිගත්තේ නෑ අපි කියන දේ...
" නෑ මට බබෙක් ලැබෙන්න හිටියේ. මම මූත්‍රා පරීක්ෂනේ කළා, මම විටමින් බීවා..... මට බබා දඟලනවා දැනුනා, මට වමනෙ ගියා. මම ක්ලිනික් ගියා එක සැරයක්. මම ඇඳුම් මැහුවා සේරම අරන් ආවේ"
ඔව් ඇය කූඩයක් පුරවලා අලුත උපන් දරුවට අවශ්‍ය සියළු දෑ රැගෙන ඇඩ්මිට් වෙලා තිබුනා.

ඔබම හිතන්න මේවා ඇහෙද්දී අපේ මනස කොයි තරම් සසල වෙනවාද කියා. හරි යට ක්ලිනික් ගියේ නැති හේතුව ඔබ දන්නා පරිදි යුද්ධයම තමා. එතකොට මේ අම්මා ඉන්පසුව හෝ ක්ලිනික් එකකට යොමු වුනේ නෑ.

ඇයට සියල්ල කිහිප විටක් පහදා දී, ඇගේ සැමියා නෑයින් පවා ගෙන්වාගන්නට උපදෙස් දුන් පසු ඇය එවෙලෙම සැත්කමට භාජනය කරනවා හැර වෙනත් විසඳුමක් අපට තිබුනේ නෑ. ප්‍රසව වේදනාවෙන් මෙන් ඇය කෑ ගසමින් හිටියා.

විශේෂඥ ප්‍රසව හා නාරිවේද වෛද්‍ය සී කුමාරසිරි මහතා සිදු කළ සැත්කමට සහයක වුනේ මමයි. අපේ බ්ලොග් ලියපු deeps නංගී දැන් කඳු තරණය කරමින් යනවිට යුරෝපයේ අපි කඳු නැග්ග හැටි කියන්නට ගොස් මට  ඒ අතීත ජායාරූප සහිත හාඩ් එක පිරික්සන්න හිතුනා. එහි ෆෝල්ඩරයක වන්නි මතක මෙසේ එක් රොක් වී තිබුනා.

ඇත්තෙන්ම අපිව පුදුම කරමින් එළියට ආවේ බබෙක් ද ? හිතා ගන්න පුළුවන්ද කිලෝ පහකට කිට්ටු මේ අමුත්තා කවුද කියලා.

ඇගෙම ඩිම්බ කෝෂයක ඇතිවූ පිළිකාවක්. මේක අපි පරීක්ෂා කරන්නට ව්‍යාධවේදී පරීක්ෂනවලට පවා යැව්වා. ඇයගේ සියලු සාම්පල ලබාගෙන පිළිකා සඳහා දිගින් දිගටම පර් යේෂන සඳහා ඇයව යොමු කළා.
ඒවගේම ඇගේ මනස හදන්නත් සෑහෙන්න අමාරු වුනා...ඒකට මනෝ වෛද්‍ය සහය පැතුවා.‍

දරුවෝ අවශ්‍ය ආදරණීය අම්මලා තාත්තලාට දරුවෝ නැති අතර අනවශ්‍ය අය දරුවන් පහ හය වදති. මේ ලෝක ධර්මතාවය සකස්වී ඇති හැටි පුදුමයි.


පින්තූර ගත්තේ : නිර්වින්දක වෛද්‍යවරයා.
කළු සුදු කළේ ආචාරධර්මයන්ට ගරු කිරීම වස් නරඹන අය තුල ජුගුප්සාජනක හැඟීම් අවම කිරීමටයි.
මගේ අවසරයකින් තොරව උපුටා ගැනීම තහනම් !