ඩෙංගු දින පොත - dengue diary...

විදෙස්ගතව සිට නැවත පැමිණියේ ඩෙංගු උණ ඉවරයක් නැති... ගංවතුර කරදර මැද, කඳු ඉහ මත කඩා වැටෙන දේශයකට ය. මේ මා විටින් විට මුහුණු පොතේ සටහන් කළ ඩෙංගු කතා ය. තව ඉවරයක් නෑ. රටට ආදරේ මිනිස්සුන්ට ආදරේ, තමන්ට වඩා අනුන් ගැන පරාර්ථකාමී වූ පිරිසක් රටට අවශ්‍ය මොහොතක් යැයි මට සිතේ.


මැයි 17 feeling pained

ඔබ දන්නවා ද අප වාට්ටු වේ නේවාසික ප්‍රතිකාර ගන්නා ඇතැම් දරුවන්ගේ අම්මලා මෙලොව හැර ගොස් ඇත්තේ ඩෙංගු නිසා බව... ඒකත් අසාධ්‍ය වන තෙක් පැනඩෝල් බොමින් උණ සෑදුණු පවුලේ අනික් සාමාජිකයන් බලමින් ඉවසන් සිටි නිසා බව. මේ වන විට තව බොහෝ මව්වරුන්, කෙළින් ඉන්න බැරුව ලෙඩ දරුවා ළඟ රැඳී ඉන්නා විට අපි බලෙන්ම වැඩිහිටි කායික රෝග වාට්ටුවට ඇතුලත් කරන බව. ඔවුන් ද ඩෙංගු රෝගයෙන් අසාධ්‍ය බවට පසුව දැන ගන්නා බව . සුව වුන පසුව පැමිණ අප ට පින් දේ. අර මව්වරු අහිමි දරුවන් ගැන බොහෝ දුකක් දැනේ...

සියයට අනූවකට විතර මදුරුවෝ විද්දත් පොඩි උණක් විතර හැදිලා හොඳ වෙනවා අමාරු වෙන්නෙ නෑ. අවුරුදු 5ක් ඩෙංගු ආසාධිත රෝගීන් ඉන්නා වාට්ටුවල වැඩකරද්දී ඕනෑ තරම් මදුරුවෝ විද ඇත අදද එහෙමය. හැදෙන්නේ සියයට 10 වගේ පිරිසකට. ඩෙංගු හැදිලා අමාරු වෙන්නේ නිසි පරිදි ජල සහ රුධිර සාන්ද්‍රණය මැන බලමින් ඒ තත්වය මැනේජ් නොකළොත්. මේ දක්වා බොහෝ මරණ අන්තිම වෙනකම් ගෙදර ඉඳලා අසාද්‍ය වෙනකොට ආපු අය. මට මතකයි මා සීමාවාසික පුහුණුව ලබන කාලේ විශේෂඥ වෛද්‍යවරිය පැවසුවේ. වාට්ටුවේ ඉන්න පේශන්ට් කෙනෙක් ඩෙංගු නිසා නැතිවුනොත් ඒකට වග උත්තර බඳින්න අපිව තමා යවන්නේ කියලයි. ඩෙංගු රක්තපාත තත්වය එක්ක හය හත්දෙනා බලා ගත් කාලයක් තිබුනා.

මැයි 22

ඩෙංගු උණ උපරිමෙන් තියෙන මේ කාලයේ රජයේ රෝහල් වාට්ටු වල විශේෂයෙන්ම අයි ඩී එච් , ළමා රෝහල වගේ තැන් වල ඇඳන් ප්‍රමාණය සේවක ප්‍රමාණය , හෙද වෙද ප්‍රමාණ වැඩි කළ යුතුයි.
දැන් අයි ඩී එච් සිට පැමිණියෙමි. එක ඇඳක ලෙඩුන් දෙදෙනෙක් සිටී ඇතැමුන් බිම ය...අප රෝහලේද කායික රෝග වාට්ටු වල තත්වය මෙසේය. මෙය අද ඊයේ ඇති වූ තත්වයක් නොවේ...මා සීමාවාසික කළ කාලයේද මෙහෙමම ය වෛරස් උණ ඩෙංගු කාලෙට එක ඇඳේ රෝගීන් දෙතුන් දෙනෙකි. මේ අවුරුද්දේ මෙය ඉවරයක් වෙන පාටක් නැත....ලෙඩ හොඳ වෙන්න හෙදකමද විවේකයද අවශ්‍යය
රෝගීන් දෙදෙනා අර සිංගල් ඇඳේ දෙපැත්තට ඔළුව දාලා... සමහරුන්ට කොහොමත් නින්ද යන්නෙ නෑ ඇදෙන් වැටෙයිද බය...
ළඟ කවුරු හරි නවතින්නම ඕනේ එතකොට ඒ අයත් පුටු උඩ හෝ බිම. සමහර අම්මලගේ කකුල් කොට්ට ගෙඩි වගේ.. ඉඳගෙනම ඉඳලා ළමයි ළඟ
ඩෙංගු උණ ඉවරයක් නැත. පිරිසිඳුව අවට තියන්න එමෙන්ම, හොඳ මදුරු දැලක් පාවිච්චි කරන්න. කුඩා වුන් සිටීනම්, මදුරුවන් එළවීම සඳහා වන තෙල් වර්ග ( කුරුඳු තෙල් කදිම යැයි දැන ගතිමි. ඇඟේ ආලේප නොකරන්න බිබිලි ඇතිවේ) ගෙදර හැම තැන ඉසින්න, බබාලාට වෙළඳපලේ ඇති මොස්කිටෝ රෙපැලන්ට් , පැඟිරි තෙල් සහිත ක්‍රීම් හෝ දියර ආලේප කරන්න. මදුරුවන් බහුල නම් MOH දැනුවත් කර දුම ගසා ගන්න. අත හැර දැමූ ඉඩම් හෝ පාළු ලිං වැනි දේ ගැන ඔවුන් දැනුවත් කරන්න. දින තුනකට වඩා උණ නම් ලේ එකක් පරීක්ෂා කර බලන්න...
වෛද්‍යවරුන් ලෙස අප කළ යුත්තේ මහජනයා මේ උවදුරෙන් ගැලවීමේ මග දැනුවත් කිරීම යැයි මට සිතේ. එහෙයින් ගත යුතු ක්‍රමවේදයන් ලියා තබමි.
තව මතක් වෙන දේවල් ලියන්නම් හැකි විටක ! අදත් නයිට් ඔන් කෝල් විත් ඩෙංගූ... ඇන්ඩ් නෝ ස්ට්‍රයික් !


මැයි 28

ක්‍රිටිකල් ෆේස් මොනිටරිං යන ඩෙංගු කේසස් 3 තාම ප්ලේට්ලට් සහ WBC බහිමින් යන 3 ඔක්කොම 6 යි ... මේ ඔක්කොම අස්සේ ඩෙංගු මරණ සහ අමාරුවීම් ඒ විදියමයි. Lets be vigilant about dengue too.

ජූනි 15


මොකක්ද මේ රටට උනේ...

නිසි කළමනාකරණයක් නැතිව තීරණ ගන්නවා මිනිස්සුන්ගේ ජීවන තත්වය නගා හිටවන හැටිද මේ ?
කුණු ට්‍රැක්ටරේ මිනිස්සු කියන්නෙ ඇමතිට කියන්න කියලා
මෙච්චර කල් පොලිතීන් කඩදාසි නොදිරන දෑ වෙනම වෙන් කරලා වෙනම දින වල එකතු කළා
දිරන ඉඳුල් වෙනම දිනයක එකතු කළා


ඒ කසළ වලට වෙනම කළමනාකරය කිරීමක් නැතුව ප්‍රතිචක්‍රිකරණය හෝ නිවැරදි බැහැර කිරීමක් නැතිව කුණුකඳු නාය ගියාට පස්සෙ තවත් ඒකට විසඳුම් ගන්නෙ නැතුව ප්‍රාදේශීය සභාවට කියනවා නොදිරන දෑ එකතු කරන්න එපා කියලා. මිනිස්සු මොකද එතකොට ඒවට කරන්නේ ?
සති තුනක් තිස්සේ කුණු එකතු කරන්න ආවේ නෑ.
අද ඇවිත් ඒ කම්කරු මහත්තුරු කියනවා මහ ඇමතිට කොමසාරිස්ට කියන්නලු... අදාල නිළදාරියට කෝල් කළාම කියනවා ඉහළින් ආපු නියෝගලු අපිට ම කතා කරන්නලු

මේ රටේ ආණ්ඩු පත් කරන්නෙ මොනවටද ? #kunukatha


ජූනි 17
උදේ

"හැම ගෙදරකින්ම ඩෙංගු මරණයක් වෙනකම් ද බලන් ඉන්නේ... අපේ රෝහලත් පිරී ඉතිරී ගිහින්..."


හවස
ගලා නොබසින ජලය මදුරුවන් බෝ වීමට තෝතැන්නක් .. වැඩට එන අතර තුර මගෙහි දකින්න ලැබෙන දේ මෙසේ ජායාරූපගත කරනලදී










Stagnating water is also a source for mosquito breeding.... pic 1 located on road from angoda junction to kelanimulla....
2nd is on old kandy road...


ජූනි 18

දැන් ඩෙංගු හොඳ වෙන තෙලක් තියෙනවලු ඔළුවට බින්දුවක් දැම්මම... අනේ ඔන්න කාට හරි පුළුවන්නම් බෝතල් දෙකක් අපේ රෝහලටයි IDH එකටයි ගෙනත් දෙන්න ... ඇයි දෙයියනේ අපි මේ පැයෙන් පැය ළමයින්ට අම්මලට චූ මනින්නයි,ස්කෑන් කරන්නයි, ලේ බලන්නයි, බොන ටික මනින්නයි එක ඇඳේ දෙන්නා ගානේ දාන්නයි ඕනෙ නෑ නේ....ආයෙ අර වෙද නෝනව කවුරු හරි ස්පොන්සර් කරලා මෙහෙට ගෙන්වගමුකෝ... ඩෙංගු හොඳයි නේ එතකොට.
පසුව ලියමි : මේ කියන්නේ සමච්චලේටවත් තියෙන ක්‍රම පහත හෙලන්නවත් නොවේ. මම අහන්නෙ ක්‍රම තියෙනවානම් ඇයි ඒවා mass usage ගන්න විදිහට දියුණු කරන්න බැරි. අපේ මිනිස්සුන්ට ලෙඩේ මොකක්ද ...හැදුනම මොකද වෙන්නෙ.. වෛරස් එක ඇඟට මොකද කරන්නේ , සංකූලතා මොනවද කියලවත් වටහා ගන්න ඕනෙ කමක් නෑ...ප්ලේට්ලට් අගය කියන එක නෙමේ බලන්නේ pcv සහ leaking. මේ අය ඒකවත් හොයා බලන්නෙ නෑ ප්ලේට්ලට් හෙවත් රුධිර පට්ටිකා ඔළුවේ තියන් කියවනවා

ගස් ලබු කොළ යුෂ ගැන හොයා බලන්නෙ නැත්තෙ ඇයි... ඇයි ආයුර්වේද වෛද්‍යවරු නිහඬ මේ වෙලාවේ ? ඇයි අපේ රටෙන් ගස්ලබු කොළ හෝ කුමක් හරි ඒ කියන ඖෂධ ගැන පර් යේශන කරන්නෙ නැත්තේ...? ආයුර්වේද හෝ බටහිර කුමන ක්‍රමයකින් හෝ මිනිසුන්ගේ පණ බේරන්න ඕනෙ !

ඒ අතරම මිනිසුන්ගෙ බිය ප්‍රයෝජනයට අරගෙන සල්ලි ගරන කූඨ මිනිසුන්ද සිටී. ඩෙංගු කියන්නේ වෛරස් උණක්. දෙයියන්ගේ ලෙඩ කියන පැපොල සරම්ප වගේම ඇඟෙන්ම හොඳ වෙනවා. නමුත් ඒ ඇතිවන ලක්ෂන සංකූලතා පාලනය කරගන්න ඕනෙ... ඒකයි ඇත්ත කතාව. ලේ වල වෙනස්කම් මූත්‍රා පිටවෙන ප්‍රමාණ මනින්න ඕනෙ බොහෝ අය මරණයට පත්වෙන්නේ, ලේ වහනය වීමෙන්, ඇඟේ දියර වැඩි වීමෙන් හිස්කුහර ආශ්‍රිත ප්‍රදේශ වටා වැඩිවන තරල/ දියර පිරීමෙන්, ... එතකොට දියර පාලනය කිරීම ලේ දීම වගේ දේවල් කරන්න ඕනේ මට පුළුවන් විදිහට ඔය පැහැදිලි කළේ...


ජූනි 20 

දරුවන්ට විශේෂයෙන්...පැඟිරි තෙල් හෝ ඒවා අඩංගු ක්‍රීම් වර්ග ආලේපන හෝ දින පතා පාසැල් යාමට පෙර තවරන්න.


ජූනි 28 රාත්‍රී

වාට්ටුවට රාත්‍රී වැඩමුරය සඳහා එද්දිම ඊටකළින් හිටපු වෛද්‍යවරිය කීවේ වාට්ටුව පිරී ඉතිරී ඇති නිසා මට රාත්‍රී කාලය අමාරුම වැඩමුරයක් වනු ඇති බවයි.
ඒක එහෙම්මම වුනා.


වාට්ටුවේ සිටි බොහෝ දරුවන් ළඟ සිටි අම්මලා වෙනුවට අත්තම්මලා ඇවිත් සිටි අතර , සමහර ආච්චිලාට සහ අම්මලාට නම් අපි කියන මෙලෝ දෙයක් තේරුණේ නෑ, ඔය අතර එක පණ්ඩිත සෙයියාවෙන් සිටි ආච්චි කෙනෙක් මගේ ඉවසීම පරීක්ෂා කරමින් උන්නා.
ඇත්තටම දැන් පුරුදු වෙලාම මේ අය විහින් කරන සහ කරගන්නා දේවලට තරහ ගන්නේ නෑ.
ඔය ඩෙංගු උණ වැළඳී ඇතැයි සැකකරන දරුවන්ට අපි ඔවුන්ගේ බර කිලෝගණන සහ රුධිර සාම්පල වල දත්තයන් එක්ක සසඳලා බොන්න ඕනෑ වතුර ප්‍රමාණයක් කියනවනේ. රාත්‍රියේ වාට්ටුවේ පරීක්ෂා කිරීම් එක්ක මූත්‍රාප්‍රමාණත් බලනවා. මේ අර මං කලින් කීව ආච්චි ඉතින් ඔහොම මම අහද්දී කොච්චර බොන්න දුන්නද කියලා " එහෙම නෑ ඔහෙ පොඩ්ඩ පොඩ්ඩ දුන්නා" කීවා
"ඇයි ගාණක් කීවේ නැද්ද ? " මම අහද්දී කියනවා..
"ආ දුවනේ හිටියේ මට කීවේ නෑ කියලා"
ඔන්න ඉතින් එයාට බොන සහ මූත්‍රා මනින හැටි කියා දීලා දරුවගේ තත්වය ටිකක් බරපතල නිසා ඇවිද්දවන්න එපා. ටොයිලට් යන්නම ඕනෙ නම් රෝද පුටුවේ එකෙන් ගෙනියන්න ආච්චී" කියලත් කියලා ඇවිත් ටිකකින් මට පේනවා මේ ළමයව ඇවිද්දවගෙන වැසිකිළි දිහාට යනවා.
ඒ පාර කතා කරලා නවත්තගෙන
"ඇයි මේ ඇවිද්දවගෙන යන්නේ මම කීවා නේද රෝද පුටුවේ ගෙනියන්න කියලා," සුළු සේවිකාව දෙසට හැරී.."ඇයි මෙයාට වීල් චෙයා දුන්නෙ නැත්තේ, ආච්චි වීල් චෙයා ගන්න ටොයිලට් යන්න"
"නෝනා කියන ඒවා මට තේරෙන්නෙ නෑ. ඔය මොනවැයි කියන්නේ මම දන්නෙ නෑ"
මම රෝද පුටුව හෝ වීල් චෙයා යනුවෙන් කිහිප වරක් කියා ඇති නමුත් ඇයට ඒ ගැන වැටහීමක් නොතිබිනි.
මේ රෝහල් වලට එන්නේ බොහෝම අඩු ආදායම් ලාභී පවුල් වල හෝ මධ්‍යම පාන්තික පවුල් වල අය ය. ඉතින් බොහෝ විට ඒ අම්මලාට හෝ ආච්චිලාට සමාජයේ මෙවැනි දෑ ගැන වැටහීමක් නොතිබිනි.
දවසක මට ලියන්න බොහෝ කතන්දර තියේවි. දැන් පාන්දර 2.30 ඩෙංගු පිරුණු වාට්ටුවක සිට ලියමි.

ජූනි 28 උදේ 7.18 රාත්‍රී වැඩමුරය අවසන් කරමින් ඉන්න අතර

නොනවතින යුද්ධයක වාට්ටුව,
රැය පුරා තැනින් තැන ඇඳන් ළඟ
මිසීලා මූත්‍රාම ඉල්ලන.
පැයෙන් පැය මැන මැනම ඉල්ලන
මව්වරුන් නිදි නැතිව වෙහෙසෙන
දාන්නැයි දාන්නැයි කියවන
දරුවනුත් මවුන්ටම පුප්පන
මේ සියල් ප්‍රශ්න මුල්
අප මතම දිග හැරෙන
නොනවතින යුද බිමකි වාට්ටුව...
ඩෙංගු නම් තව ඉවරයක් නොමැත
ending night on call... with dengue , respiratory problems and viral fevers...

ජූනි 29

උදේ...

වාට්ටුවේ ඩෙංගු රක්තපාත උණ තත්වයට පත් වී සිටි පැංචන් පැංචියන් කිහිප දෙනෙකි, අනෙක් අය ඩෙංගු උණ තත්වයෙන් පෙළෙති. එක් පැංචෙක් අද හිනැහෙමින් සිටියේය. ඔහු කැනියුලාව ඇති අතෙන් චිත්‍ර පොතක් තියාගෙන හරි අපූරු චිත්‍ර අඳිමින් ඉන්නා අතර, අපේ ලොකු මිස් ඔහුට ඩෙංගු ගැන චිත්‍රයක් ඇඳ දෙන්න බැරිදැයි ඇසුවේලු.

මේ ඔහු ඇඳි චිත්‍රයයි. අවසර රැගෙන මෙය අන්තර්ජාලයේ පල කළේ යහළුවන්ගෙන් පෝස්ටරයක් සාදාගැනීමට උදව් ඉල්ලමිනි.

රෝහලට කිට්ටු නගරයක ඉන්නා රසික උඩුගම මහතා එසැනින් එය පෝස්ටරයක් කර ලබා දෙන බව පැවසුවේය.

"ඩොක්ටර් එක විදිහකට ඉන්න පුළුවන්නම් මට ඩොක්ටර්ව අඳින්න පුළුවන්" කියමින් වාට්ටුව පුරා ඇවිදිමින් උණෙන් පෙළෙමින් සිටි මට කීවත් මේ වැඩ කන්දරාවත් සමග එක තැනක ඉන්නට පුළුවන් කමක් නැත. දැනටත් එක් වෛද්‍යවරයෙක් උණ නිසා අඩපණව සිටින අතර මම අද මගේ වැඩමුරයට කෙසේ හෝ පැමිණියේ අපහසුතා පැරසිටමෝල් පෙති වලින් මග හරිමිනි. මේ ඒ පෝස්ටරයයි.

 හවස
දින තුනක් පමණ උණ, මස්පිඬු වේදනාව සහ උහුලන්න බැරි කකුල් කැක්කුම සමග මට සිහිවුනේ ඩෙංගුම තමයි. ඩෙංගු වෙන්නත් පුළුවනි, ඩෙංගු රක්තපාත උණත් ඇති ළමුන් , ඩෙංගු උණ ඇති ළමුන් වෛරස සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව යන මේ සියල්ල ඇති ළමුන් සමග හොඳටම කාර් යය බහුල වාට්ටුවක වැඩ කරද්දී මුලින්ම ඔළුවට එන්නේ ඩෙංගුම තමයි. හැම අවුරුද්දකම ඒක එහෙම්මමයි. මුලින්ම දවස් තුනක් ඉවසලා ලේ එකක් චෙක් කරන්නේ, ඒකේ වෙනස්කම් නොවේවා යි සිතමින්.

හැබැයි ගිය අවුරුදු වලට වඩා, මෙවර නම් හිත ගොඩක් කරදර වුනා. මේ දවස් වල විදෙස්ගතව ඉන්න සැමියා එන්නෙත් ලබන මාසයේ නිසා සියලු වැඩකටයුතු මගේ කර පිට, නමුත් ඩෙංගු නම් ? කියන සැකයෙන් අප දෙදෙනාම කතා බස් කළේ එහෙමනම් කළයුත්තේ මොනවද කියලයි.
බැරිවෙලාවත් අමාරුම වෙලා ජීවිතේ නැති වුනොත් කළ යුතු දේ ගැනත් මම කියවලා තිබුනේ උණ අධික ලෙස වද දුන් නිසා වෙන්න ඇති.

අද උදේ වාට්ටුවෙන් කළ ලේ එකෙන් කියැවුනේ සාමාන්‍ය වෛරස් උණක් කියා නිසා දැන් මම මේක ලියන්නේ සැනසීමෙන්....

හැම දාම ඇහෙන ඩෙංගු මරණ නිසා, ඩෙංගු උණ සුළුවෙන් හිතන්න පුළුවන් කාලයක් නෙමෙයි මේක.

මේ දිනවල සිත නිවන කතා...
"ඩොක්ටර්, ඇඳ 26 බබා මූත්‍රා කළා" ඩෙංගු වෛරසය ශරීරගත වූවන්ගේ දියර හුවමාරුව තරම් වැදගත් දෙයක් තවත් නෑ. හරියට බොන ටික මූත්‍රා මගින් පිටවෙනවා දැයි බැලීමත් එක උපක්‍රමයක්. ඉතින් මේ දවස් වල මූත්‍රා මැනීම සහ දියර ප්‍රමාණ පාලනය කිරීම බොහොම සීරුවෙන් සිදුවන දෙයක්
"ඇඳ 38 ට ලීකිං නෑ" ප්ලාස්මා තරලය ඇඟේ හිස් අවකාශ වලට, ඉන්ද්‍රියයන් වටේ පිරීම නිසා බොහෝ සංකූලතා ඇතිවේ. මෙය ලීක් වෙනවා හෙවත්, පිටතට පෙරී යනවා කියන යෙදූමෙන් හඳුන්වනවා...