Pages

Thursday, August 13, 2020

සමීපවෙන්න !

"ජීවිතේ නැති කරගන්න හිතෙනවා. ඔබට කරදරයක් නොවෙයිනම් මට කතා කරන්නපුළුවන්ද ? "
මෙසේ අසමින් මා සමග කතා බස් කළ යොවුන් දියණිය බොහෝ සංකා සංවේදනා බහුල කරදරකාරී දිවියක් ගත කරන බව පැවසුවාය. ඇයට ඕනෑ වුණේ කතාබස් කරන්නට, ඇය පෙළන ප්‍රශ්නය කියන්නට කෙනෙකි. 
ඇය සිටියේ උසස්පෙළ පන්තියේ ය. එවැනි දරුවන් මා හමුවේ ඔවුන්ගේ මානසික අවපීඩනයන් මුදා හැරියේ ගෙදරදී මේ ගැන කතා බස් කරන්නට කෙනෙක් නැතැයි කියමිනි.
නව යොවුන් වියේ දරු දැරියන් මෙන්ම පාසැල් යන දරුවන්ද දැන් දැන් ආතතියට ලක්ව විශාදයේ ලක්ෂන පෙන්නුම් කරන බව පෙනෙන්නට තිබේ.

නහඹර විය කියා අපි බස් වහරේ හඳුන්වන teen age / යොවුන් වියේ පසුවන දරුවන් ඉඳහිට "නාහෙට අහන්නේ" නැතිව ක්‍රියා කිරීම අපේක්ෂා කළ යුතු වුවද, විශාදය යනු වෙනස්ම දෙයකි. මේ වයස්වල දරුවන්ට ඇතිවන මානසික අවපීඩනයේ ඍනාත්මක අතුරු බලපෑම් ශෝකජනක මනෝභාවයන්ගෙන් ඔබ්බට පැතිරෙන අතර අද ඒවා වැඩි වන බවක් දක්නට ලැබේ. විශාදය කියා අප හඳුන්වන depression නම් තත්වයට පත්විය හැකිවන අතර මේ නිසා ඔබේ දරුවාගේ පෞරුෂත්වයේ සාරය විනාශ විය හැක. 
මේ මනෝභාවයන් තුළදී නිරන්තරයෙන් අධික දුකක්, බලාපොරොත්තු සුන්වීමක් හෝ කෝපයක් ඇති කරවන සුළුය. බොහෝ කැරලිකාර හා සෞඛ්‍ය සම්පන්න නොවන හැසිරීම් හෝ යෞවනයන් තුළ ඇති ආකල්ප විශාදියේ ඇඟවුම් විය හැකිය. 
යෞවනයන් තුළින් විශාදය හෝ මානසික අවපීඩනය පෙන්වන සුළු ලක්ෂණ කිහිපයක් අපට හඳුනා ගත හැක. මේ ලක්ෂන තුළින් ඔවුන් පත්ව ඇති ගැටළු සහගත තත්ත්වයන් මග හරවා ගැනීමට “ක්‍රියා කරන” අයුරු අපට වටහා ගත හැක.

පාසලේදී ගැටළු තත්ත්වයන් ඇතිවීම  - මානසික අවපීඩනය නිසා අවදානය දීමේ අපහසුතාවයක් ඇති කරන අතර මන්දගාමී ස්වභාවයක් පෙන්නුම් කරේ.  පාසැලේදී, මෙය දුර්වල පැමිණීම, ශ්‍රේණි පහත වැටීම හෝ කලින් හොඳින් වැඩකළ ශිෂ්‍යයෙකුගේ පාසල් වැඩ දුර්වල වීම සහ කණස්සළු ස්වභාවය් සිටීම වැනි දේ තුළින් පෙන්නුම් කෙරේ.

පලා යාම - මානසික අවපීඩනයෙන් පෙළෙන බොහෝ යෞවනයන් නිවසින් පලා යති. එවැනි උත්සාහයන් සාමාන්‍යයෙන් උපකාර ඉල්ලා කරනා වැලපීමකි. මට හමුවූ එවන් අවුරුදු දහහතරේ දරුවෙක් අධික ලෙස කෝපයට පත්වූ විට නිවසෙන් පලා ගොස් දින ගණන් අසල්වැසි නෑදෑගෙවල්වල සිටින බව ඔහුගේ මෑණියන් පැවසුවාය. එහෙත් එය් හේතු සොයන්න හෝ දරුවාට උදව් දෙන්න වැඩිහිටියන් ප්‍රමාද වී තිබුණි.

මත්ද්‍රව්‍ය සහ මත්පැන් භාවිතයට යොමුවීම යෞවනයන් තම මානසික අවපීඩනය අඩු කරගැනීමට යොමුවන තවත් අනිසි ක්‍රියාවකි.  තමන් පෙලනා මනෝභාවයගෙන් තාවකාලික අත්මිදීම සඳහා මත්පැන් හෝ මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතා කළ හැකිය. අවාසනාවකට මෙන්, මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය ඇබ්බැහියක් වන ආකාරයට නරක අතට හැරේ.

හීනමානය  හෝ තමන් ගැන බොහොම දුර්වල ආත්ම අභිමානයක් ඇතිවීමද මෙහිදී දරුවන් තුළින් දක්නට ලැබේ.. මානසික අවපීඩනයෙන් කැත, ලැජ්ජාව, අසාර්ථකත්වය සහ නුසුදුසුකම වැනි හැඟීම් ඇති කළ හැකිය.

ස්මාර්ට්ෆෝන් ඇබ්බැහිය - යෞවනයන් ඔවුන්ගේ ගැටලුවලින් මිදීමට දුරකථන භාවිතය සහ අන්තර්ජාල සමාජ ජාලා භාවිතා කිරීමට පෙළඹේ   යා හැකි නමුත් ඇබ්බැහිය තුළින් විශාදය තත්ත්වය තවත් දරුණු කළහැක.

නොසැලකිලිමත් සමාජ හැසිරීම- මානසික අවපීඩනයෙන් පෙළෙන යෞවනයන් නොසැලකිලිමත් ලෙස රිය පැදවීම, අධික ලෙස මත්පැන් පානය කිරීම සහ අනාරක්ෂිත ලිංගික හැසිරීම වැනි භයානක හෝ අධි අවදානම් සහිත හැසිරීම් වල නිරත විය හැකිය.
සමහර යෞවනයන් ආක්‍රමණශීලී හා ප්‍රචණ්ඩකාරී විය හැකිය. නව යොවුන් වියේ ඇතිවන මානසික අවපීඩනයන් විශාදය වැනි තත්ත්වයන් , ආහාර ගැනීමේ අක්‍රමිකතා සහ ස්වයං-හානි කරගැනීම වැනි මානසික සෞඛ්‍ය ගැටලු ගණනාවක් සමඟ සම්බන්ධ වේ. මානසික අවපීඩනය ඔබේ දරුවාට ඉමහත් වේදනාවක් ගෙන දෙන අතර එදිනෙදා පවුල් ජීවිතය කඩාකප්පල් කරයි. ඔබේ දරුවාට සුවයක් දැනීමට උපකාර කිරීම සඳහා ඔබට කළ හැකි බොහෝ දේ ඇත. පළමු පියවර වන්නේ දරුවන් තුළ ඇතිවන මානසික අර්බුද කෙබඳුදැයි අධ්‍යනය කිරීමය. ඉගෙන ගැනීම ඒ තුළින්, ඉහත දැක්වූ අනතුරු ඇඟවීමේ සලකුණු දුටුවහොත් කුමක් කළ යුතුද යන්නද වටහා ගත යුතුය.
මා සමග කතා කළ දරුවන් දෙදෙනාගේම පවුල් පරිසරය තුළ ඔවුන්ට තමන්ගේ මානසික පීඩනයන් දරාගත හැකි කතා කළ හැකි වැඩිහිටියෙක් නොවීය. මව පියා රැකියාවට යනවිට ඔවුන් ඇති දැඩි වෙන්නේ මෙහෙකාරිය හෝ ආච්චී සීයා සමගය. දරුවන් සමග ගතකරන කාලය අඩු වීම සහ මුල් අවස්ථාවලදී  ඔවුන්ගේ ප්‍රශ්න ගැන දෙමාපියන් දරුණු දැඩි ස්වරූපයෙන් කටයුතු කිරීම නිසා ඔවුන් දෙමාපියන්ට කියන්නට බියක් දැක්වීම බොහෝ අවස්ථාවලදී පෙනේ.
හොඳින් සවන් දීම - මේ දරුවන්ට මේ තත්ත්වයෙන් මිදෙන්නට උපකාරවන දෙයකි. ඔවුන්ගේ හිත පෙලන දේ ගැන විවෘතව කතා කළ හැකි පරිසරයක් නිවසේ ඇති කළ හැක්කේ වැඩිහිටියන් වන අපට ය. ඔවුන්ගේ හැඟීම් අවඥාවට ලක් කරන සුළු ප්‍රකාශ නිකුත් කළ යුතු නොවන අතර දෙමාපියන් වශයෙන් මේ ලක්ශන හඳුනාගත් සැනින් ඒ ගැන වඩා අත්දැකීම් ඇති මනෝවෛද්‍යවරයෙක් හා සාකච්ජා කිරීම සුදුසු වේ. එවැනි උපදේශනය තුළින් වඩා සාර්ථක ලෙස ඔවුන්ගේ ජීවිත හැඩගස්වාගත හැකිය.
අදරණීය දෙමාපියනි, වැඩී උස්මහත්වන ඔබේ දරුවා  දෙස බලන්න, සවන් දෙන්න ඔවුන්ට සමීප වෙන්න !

Sunday, August 9, 2020

එහෙම කළාම මෙහෙම වෙනවද ?

හතේ අපේ පොත නමින් දරුවන්ට ලිංගික අධ්‍යාපනය සපයන පොතක් නිර්මාණය වී ඇත්තේ විශේෂඥ වෛද්‍යවරුන් සහ ක්ශේත්‍රයේ ප්‍රවීන අධ්‍යාපන විශේෂඥයින් මගිනි. ඒ පොතට ඇති වූ සමාජ විරෝදය හමුවේ එය අද ඉවත් කරගැනීමට සිදුවී තිබේ.
ඉතා කුඩා වයසේදිම බරපතල ලිංගික අපචාරවලට ලක්වුණු දරුවන් දැරිවියන් මට හමුවෙන්නේ රෝහල් වාට්ටු තුළදීය. දරුවන් මෙලෙස අපයෝජනයට ලක්කරන වැඩිහිටියා බොහෝ දුරට ඔවුන්ගේ නිවසේ සිටින තමන්ගේම කෙනෙකි. අප හමුවේ දිගහරින කතන්දරවලින් කියැවෙන්නේ මේ දරුවන් තමන්ට සිදුවෙන්නේ කුමක්දැයි නොදැන සිටි නිසාම බිය නිසාම හෝ ඇබ්බැහිය නිසාම ඒ දෙයට ඉඩ දී ඇති බවය.  තමන්ගේ නිවසට එන නෑයින් දරුවන් සමග නිදිකිරීම පවා කොයිතරම් භයානකදැයි අන්තර්ජාල සටහනකින් පැහැදිලි කර තිබුණි.

නංගිගේ බඩ ලොකු වෙනවා යැයි පවසමින් භාහිර රෝගී අංශයට පැමිණි අක්කා නගෝ දෙදෙනා ප්‍රසව හා නාරිවේද වාට්ටුවට ඇතුල් කර තිබිණි. ඒ දැරියගේ වයස අවුරුදු 13 කි. අක්කා ගෙදර ගොස් නංගිගේ බඩේ සති 20 ක කළලයක් වැඩෙමින් පවතින බව පැවසූ විට පියා ගෙල වැලලාගෙන දිවි නසාගෙන තිබුණි. මව මැදපෙරදිග ගිහින් ය. අම්මාගේ ගවුම ඇඳගෙන තමා ළඟ නිදියන්න එන්න යැයි තාත්තා පවසන බව ඇය කීවාය. තමන්ගේ අක්කාට මේ දෙය නොකියන ලෙසද බිය වැද්දූ තාත්තා තමන්ට සිදු කරන්නේ කුමක්ද ඇය නොදැන සිටියාය. තාත්තා මරාගත්තේ අප යැයි ඇය බැන වැදුනාය. ඒ ඇයට තාත්තා කළ.සංහදියේ තරම මේ ළපටි දැරියට නොතේරුණු නිසාය. දරුවා ලැබුණු පසුද  දුටුවේ හවස පහට ඇඳ උඩ ඉඳගෙන වාට්ටුවේ රූපවාහිනය දෙස හැරී කාටූන් බලන දැරිවියකි.

අවුරුදු 12 ක දැරියක අප හමුවට පැමිණියේ කඩේ මුදලාලි නොයෙක් තෑගි දෙමින් ඇයට කරන ලද සෙල්ලම නිසාය. ඇය ඒ ලොසින්ජර ටොපි ටිපි ටිප් පැකට් එකට ඇය සමග කරන සෙල්ලම කුමක්දැයි නොදැන සිටියා මෙන්ම එය ඉවසා සිටිය බව පැවසුවාය. ඇය යුද්ධය අවසානයේ ඉතිරි වූ මිත්තණිය සෙවනේ සිටි අතර කිසිවෙකුට මේ ගැන පවසා තිබුණේ නැත. එහෙම වුනාම මෙහෙම වෙනවා ? බබාලා එන්නේ එහෙමද ? කියමින් ඇය සසල වූවාය. ඇය ප්‍රසව වේදනාවෙන් කෑමොර දුන් හැටි මට අදටත් මතක ය.
2012 දී ලෝක විනාසය වෙනවා යැයි පැතිරුණු ආරංචියකි. ඒ එක්කම අප හමුවට ගෙන ආ නව යොවුන් වියේ දැරියන් කිහිප දෙනෙකි. වැඩිහිටි පිරිමි ළමෝ මෙය විනෝදයක් බවද ලෝක විනාශය වෙන්න කලින් මේ විනෝදය ලැබිය යුතු බවද පවසා ඔවුන් පාළු නිවසක් වෙත රැගෙන ගොස් තිබිණි. 
ඔවුන් කිසිවෙක් මේ කරන්නේ කුමක්ද කියාවත් දැන සිටියේ නැත. අතුරු ප්‍රතිඵල දැන සිටියේ නැත.

බොහෝ විට උතුරු කොනේදී දැරිවියන්ට ලිංගික අධ්‍යාපනය ගැන කියා දෙන්නට සිදුවුණේ අපට ය.වයස 16 සිට එක්ව ජීවත් විය හැකියැයි කියනා රටක එසේ ඉක්මනින්ම දරුවන් ලබා තනිවූ දැරියන් ගැන කතන්දර රැසක් මට ලියන්නට හැකිය.

ළමයින්ට මේවා කියා දිය යුතු වයස කවරක්දැයි ඇතැමෙක් අසයි.  යමක් වැටහෙන කතා කරන්න හැකි තේරුම් ගත හැකි වයසේ කුඩා ඩ්ජරුවන්ට පවා තමන් අනවශ්‍ය ලෙස අතගාන්නට බලපෑම් කරන්නට ඇඳුම් උනන්නට තැත් කරන වැඩිහිටියන් ගැන සරලව තේරුම් කරදී එවන් මොහොතවලින් බේරෙන්නට දෙමාපියන්ට වැඩිහිටියන්ට ඒ ගැන කියන්නට දරුවන් හුරු කළ යුතු නොවේද ? 

නාන්න ළිඳට ගෙන ගිය තාත්තා තමන්ගේ අඟපසඟ අතගෑ බව අවුරුදු පහක දැරිවියක අප හමුවේ පැවසුවේ ඇය අම්මාත් සමග රෝහල්ගතකර ඇති අවස්ථාවේදීය ඒ තාත්තා ඇයට කල ලිංගික අපචාරවලට එරෙහිව මව පොලිසී ගිය නිසාය.

කණ රිදෙනවායැයි ඇඩ්මිට් කළ දරුවා පසුව කීවේ විදුහල්පති කණට ගැසූ බවත් පන්තියට පැමිණ මහත දරුවන්ගේ බඩ, පසුපස ප්‍රදේශය මිරිකන බවත් තමන්ගේ බඩ මිරිකූ බවත් ය. 
බාලවයස්කාර දැරියන් දරුවන් බස් රථ තුළදී හිංසනයට ලක්වේ. “ජැක් ගැසීම” ගැන මා දැන ගත්තේ බස් රථයේ එලෙස හේත්තුවන්නට ආ මිනිසෙක් නිසාය. මේ සමජයේ අමනයින් දරුවන් පෙලා දමන්නන්, ලිංගික අප්චාර කරන්නන් බහුලය. ඔවුන් නිදැල්ලේ සිටී. අපචාරයට ලක්වන දරුවා හෝ දැරිය නැවත ඒ පාපතරයා සිටින ගෙදරටම ඇතැම්විට බාරදෙන්නට හෝ යැවීමට සිදුවේ. 
අප ජීවිත කාලය තුළ හමුවන අනන්තවත් මෙවැනි කතා ලියා ඔබ හමුවට ගෙන එන්නේ කැඩී බිඳී යන හිත හදාගෙන රාජකාරිය විතරක් කරන්න කියන බලපෑම් මගහරිමිනි. 
ඔවුන් හැකි අයුරින් දැනුවත් කරමු. ඔවුන්ගේ ශරීරය ගැන, එහි සිදුවන වෙනස්කම් ගැන, ඒ ඒ වයස්වලදී ඔවුන්ට සිදුවන, දැනෙන දේ ගැන හරියාකාර තොරතුරු සහ අධ්‍යාපනයක් නොදීමෙන්   ඔවුන්ට වැරදි තොරතුරු මෙන්ම වැරදි ආකාරයේ අත්දැකීම් ලැබිය හැකිය.
ස්ත්‍රී/ළමා දූෂකයින් ගැන වෙන රටවල තිබෙන්නාක් මෙන් registry අපේ රටේ තිබෙනවාද ? 

මෙවන් අධමයන් වෙනුවෙන් අප කළ යුත්තේ සමාජ විරෝදයක් ගෙන ඒමය. එහෙත් ඒ වෙනුවට අපේ රටේ  ඉන්නේ එවැන්නන් ඔසවා පාර්ලිමේන්තුවට යවන අපූරු මිනිසුන් ය. 
පාසැල තුළින් මේවා කියා දෙන්නේ නැති බව බොහෝ දේවලින් පැහැදිලි වේ. එනිසා එවැනි දෑ ගැන වෛද්‍යවරුන් මගින් හෝ පාසැල් දරුවන් දැනුවත් කිරීමේ ක්‍රමවේදයක් සකසන්නට කාලය පැමිණ ඇතැයි සිතේ. 
ඔබේදරුවා සුරක්ෂිත ද ? 

වෛද්‍ය බෝධිනී සමරතුංග
රැස සායනික සටහන් නොවේ තීරුවෙන්